33+ cấu trúc Ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Viên gạch đầu tiên trên hành trình hòa nhập

Bạn đã từng cố gắng luyện tiếng Trung bằng cách học thật nhiều từ vựng, nhưng đến lúc cần giao tiếp lại… không biết bắt đầu từ đâu? Bạn có thể nhớ nghĩa của từng chữ, nhưng không thể nối chúng thành câu trọn vẹn? Đó không phải là lỗi của bạn. Có thể bạn chỉ đang thiếu một điểm tựa vững vàng: ngữ pháp tiếng Trung cơ bản.

Ngữ pháp là phần gốc rễ, không phô trương nhưng bền bỉ, không bắt mắt nhưng lại là nền tảng cho mọi biểu đạt, mọi kết nối. Hãy cùng Học Viện Ôn Ngọc BeU tìm hiểu lại những cấu trúc căn bản nhất, nhẹ nhàng từng bước, để thật sự hiểu và ứng dụng tiếng Trung vào đời sống.

1. Tổng hợp ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Cánh cửa đầu tiên vào thế giới Hoa ngữ

1.1. Tổng hợp cấu trúc ngữ pháp tiếng Trung cơ bản

1.1.1. Cấu trúc “是……的。” /shì… de/: dùng để nhấn mạnh nội dung

Cấu trúc 是……的 dùng để nhấn mạnh thông tin trong một hành động đã xảy ra hoặc đã hoàn thành – thường là thời gian, địa điểm, cách thức, đối tượng hoặc mục đích của hành động.

Công thức cơ bản:

Ý nghĩa của cấu trúc

• Dùng để xác nhận hoặc làm rõ chi tiết của sự việc đã xảy ra.
• Không dùng cho hành động đang diễn ra hay chưa xảy ra.
• Ở dạng phủ định, 是 không thể lược bỏ; nhưng ở dạng khẳng định, có thể bỏ 是 nếu ngữ cảnh rõ ràng.

Các trường hợp sử dụng phổ biến

Ví dụ minh họa

• Câu trần thuật: 她是坐火车去的。/Tā shì zuò huǒchē qù de./ → Cô ấy đi tàu hỏa đến.
• Câu nghi vấn: 你是跟谁去的？/Nǐ shì gēn shéi qù de?/ → Bạn đi với ai thế?
• Câu cảm thán: 原来你是昨天来的啊！/Yuánlái nǐ shì zuótiān lái de a!/ → Thì ra cậu đến từ hôm qua à!

Lưu ý khi sử dụng

• Cấu trúc này chỉ dùng cho hành động đã hoàn thành, không dùng với hành động đang hoặc sắp xảy ra.
• Tân ngữ thường đứng sau 的, trừ khi là người.
• Trong hội thoại, 是 đôi khi có thể được lược bỏ mà câu vẫn tự nhiên, ví dụ: 他们在食堂吃饭的。/Tāmen zài shítáng chīfàn de./ → Họ ăn cơm ở căng-tin.

1.1.2 Câu hỏi với từ “吗” /ma/ dùng để hỏi

Trợ từ “吗” (ma) là trợ từ nghi vấn thường được đặt ở cuối câu trần thuật để biến câu đó thành câu hỏi dạng “Có… không?” hoặc “Phải không?” trong tiếng Trung.

Cấu trúc cơ bản:

Ví dụ:

• 你是中国人吗？/Nǐ shì Zhōngguó rén ma?/ → Bạn có phải là người Trung Quốc không?
• 他会说中文吗？/Tā huì shuō Zhōngwén ma?/ → Anh ấy có biết nói tiếng Trung không?
• 这本书好看吗？/Zhè běn shū hǎokàn ma?/ → Cuốn sách này hay không?

Ngữ nghĩa: Câu có trợ từ “吗” được dùng để biểu thị nghi vấn, xác nhận hoặc thăm dò thông tin. Tùy vào ngữ cảnh, “吗” có thể mang các sắc thái sau:

A – Hỏi thông tin hoặc xác nhận sự thật: Dùng để hỏi xem điều gì đó đúng hay không đúng.

Ví dụ:

• 你是老师吗？/Nǐ shì lǎoshī ma?/ → Bạn có phải là Giáo Viên không?
• 今天很冷吗？/Jīntiān hěn lěng ma?/ → Hôm nay trời lạnh phải không?

B – Hỏi về hành động hoặc trạng thái: Dùng để hỏi xem hành động có xảy ra hay không.

Ví dụ:

• 你去过北京吗？/Nǐ qùguò Běijīng ma?/ → Bạn đã từng đi Bắc Kinh chưa?
• 你明天会来吗？/Nǐ míngtiān huì lái ma?/ → Ngày mai bạn sẽ đến chứ?
• 他喜欢喝咖啡吗？/Tā xǐhuan hē kāfēi ma?/ → Anh ấy có thích uống cà phê không?

C – Hỏi mang sắc thái nghi ngờ, xác nhận cảm xúc: Dùng khi người nói nghi ngờ hoặc muốn kiểm chứng lại thông tin.

Ví dụ:

• 他真的会说中文吗？/Tā zhēn de huì shuō Zhōngwén ma?/ → Anh ấy thật sự biết nói tiếng Trung sao?
• 这件事是真的吗？/Zhè jiàn shì shì zhēn de ma?/ → Chuyện này thật à?

Một số dạng câu hỏi với “吗” phổ biến

Câu hỏi có 吗 và câu hỏi không có 吗: Trong giao tiếp thân mật, người Trung thường bỏ “吗”, thay vào đó dùng ngữ điệu lên giọng ở cuối câu để thể hiện ý hỏi.

Ví dụ:

• 你是中国人？ (Nâng giọng cuối câu) → Bạn là người Trung Quốc à?
• 你去北京？ (Nâng giọng cuối câu) → Cậu đi Bắc Kinh à?

Cách nói này thân mật, tự nhiên hơn, nhưng không dùng trong văn viết hoặc tình huống trang trọng.

Lưu ý khi sử dụng:

• “吗” không được dùng trong câu mệnh lệnh, câu cảm thán hoặc câu cầu khiến.
• Không dùng đồng thời “吗” và “不/没” trong cùng câu hỏi.

❌ 你是不是学生吗？ (Sai)

✅ 你是不是学生 hoặc 你是学生吗？

• Trong câu có trạng từ như “真的”, “已经”, “还”, “也”…, “吗” vẫn đặt ở cuối câu. Ví dụ: 你已经看完书了吗？(Nǐ yǐjīng kàn wán shū le ma?) → Bạn đọc xong sách rồi à?

1.1.3. Cấu trúc “因为……所以” /yīnwèi… suǒyǐ/: biểu thị nguyên nhân kết quả

Cấu trúc 因为 … 所以 (yīnwèi … suǒyǐ) là mẫu câu phổ biến trong tiếng Trung, dùng để diễn đạt mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.

• 因为: “bởi vì”, chỉ nguyên nhân.
• 所以: “vì vậy / cho nên”, chỉ kết quả.

Cấu trúc giúp câu nói trở nên rõ ràng và hợp lý hơn.

Cách dùng 因为…所以: Cấu trúc này diễn tả nguyên nhân và kết quả rõ ràng, dùng trong cả giao tiếp hằng ngày và văn viết.

• Có thể dùng cho câu khẳng định: nêu nguyên nhân dẫn đến kết quả.
• Có thể dùng cho câu phủ định: chỉ kết quả không xảy ra do nguyên nhân.

Cấu trúc chung:

Lưu ý:

• Nếu câu cùng chủ ngữ, 因为 có thể đặt sau chủ ngữ.
• Nếu câu khác chủ ngữ, 因为 thường đứng trước chủ ngữ.

Ví dụ:

• Ví dụ khẳng định: 因为天气很好，所以我们去爬山。(Yīnwèi tiānqì hěn hǎo, suǒyǐ wǒmen qù páshān.) → Vì thời tiết đẹp, nên chúng tôi đi leo núi.
• Ví dụ phủ định: 因为她没带雨伞，所以被淋湿了。(Yīnwèi tā méi dài yǔsǎn, suǒyǐ bèi lín shī le.) → Vì cô ấy không mang ô, nên bị ướt.

Lược bỏ 因为 hoặc 所以:

• 因为天气冷，我们留在家里。/Yīnwèi tiānqì lěng, wǒmen liú zài jiālǐ./ → Thời tiết lạnh, chúng tôi ở nhà.
• 天气冷，所以我们留在家里。/Tiānqì lěng, suǒyǐ wǒmen liú zài jiālǐ./ → Vì thời tiết lạnh, nên chúng tôi ở nhà.

1.1.4. Cấu trúc “只有……才” /zhǐyǒu… cái/: chỉ có… mới

Cấu trúc “只有……才” trong tiếng Trung dùng để nhấn mạnh điều kiện duy nhất cần có để đạt được một kết quả nào đó. Mẫu câu này tương đương với cách nói “chỉ có… mới…” trong tiếng Việt.

Cấu trúc câu:

Trong đó:

• 只有 (zhǐyǒu): nghĩa là “chỉ có”, dùng để giới hạn điều kiện duy nhất.
• 才 (cái): nghĩa là “mới”, thể hiện kết quả hoặc hành động chỉ xảy ra khi điều kiện được đáp ứng.

Ví dụ minh họa:

• 只有听老师的话，学习才会进步。/Zhǐyǒu tīng lǎoshī de huà, xuéxí cái huì jìnbù./ → Chỉ khi nghe lời thầy cô, việc học mới tiến bộ.
• 只有节约时间，才有更多机会做自己喜欢的事。/Zhǐyǒu jiéyuē shíjiān, cái yǒu gèng duō jīhuì zuò zìjǐ xǐhuān de shì./ → Chỉ khi biết tiết kiệm thời gian, bạn mới có nhiều cơ hội làm điều mình thích.
• 只有保持健康，生活才会幸福。/Zhǐyǒu bǎochí jiànkāng, shēnghuó cái huì xìngfú./ → Chỉ có giữ gìn sức khỏe, cuộc sống mới hạnh phúc.

Ghi nhớ:

• “只有……才” luôn đi thành cặp, không được dùng riêng lẻ.
• “才” có thể đi kèm “能”, “会”, hoặc “可以” tùy theo ý nghĩa của kết quả.
• Mẫu câu này thường dùng trong cả văn viết lẫn hội thoại hằng ngày để thể hiện tính điều kiện – kết quả rõ ràng.

1.1.5 Cấu trúc “只要……就” /zhǐyào… jiù/: chỉ cần… thì

Ý nghĩa và cách dùng

• Cấu trúc 只要…就 dùng để diễn đạt mối quan hệ điều kiện, nghĩa là: “Chỉ cần [điều kiện] thì [kết quả]”.
• Người nói nhấn mạnh rằng khi một điều kiện cụ thể được thỏa mãn, một kết quả nhất định sẽ xảy ra.

Cấu trúc:

Thành phần:

• 只要 (zhǐyào): chỉ cần
• 就 (jiù): kết quả sẽ xảy ra theo điều kiện

Ví dụ:

• 只要你每天运动，就会身体更健康。/Zhǐyào nǐ měitiān yùndòng, jiù huì shēntǐ gèng jiànkāng./ → Chỉ cần bạn tập thể dục mỗi ngày, thì cơ thể sẽ khỏe mạnh hơn.
• 只要按时完成作业，就可以玩游戏。/Zhǐyào ànshí wánchéng zuòyè, jiù kěyǐ wán yóuxì./ → Chỉ cần làm bài tập đúng hạn, thì bạn có thể chơi game.
• 只要你参加志愿活动，就能认识新朋友。/Zhǐyào nǐ cānjiā zhìyuàn huódòng, jiù néng rènshí xīn péngyǒu./ → Chỉ cần bạn tham gia hoạt động tình nguyện, thì bạn sẽ làm quen được bạn mới.

Lưu ý khi sử dụng: Cấu trúc 只要…就 nhấn mạnh sự chắc chắn của kết quả khi điều kiện được đáp ứng. Có thể dùng trong:

• Khuyến khích hoặc động viên: 只要你敢尝试，就会发现自己的潜力。/Zhǐyào nǐ gǎn chángshì, jiù huì fāxiàn zìjǐ de qiánlì./ → Chỉ cần bạn dám thử, thì sẽ khám phá được tiềm năng của bản thân.
• Câu hỏi: 只要你愿意，我就能帮你吗？/Zhǐyào nǐ yuànyì, wǒ jiù néng bāng nǐ ma?/ → Chỉ cần bạn muốn, thì tôi có thể giúp bạn không?
• Điều kiện tương lai: 只要明天不下雨，我们就去野餐。/Zhǐyào míngtiān bù xiàyǔ, wǒmen jiù qù yěcān./ → Chỉ cần ngày mai không mưa, thì chúng ta sẽ đi dã ngoại.

1.1.6. Cấu trúc “无论……都” /wúlùn… dōu/: cho dù… đều/ cũng

Cấu trúc “无论……都” được dùng để diễn tả ý “bất kể… thì cũng…”, nhấn mạnh rằng kết quả hoặc hành động ở mệnh đề chính không thay đổi dù trong bất kỳ tình huống nào. Đây là cách nói thường gặp trong tiếng Trung, thể hiện thái độ kiên định, không bị ảnh hưởng bởi điều kiện bên ngoài.

Cấu trúc câu:

Ví dụ:

• 无论你的父母怎样批评你，他们都是为你好。/wúlùn nǐ de fùmǔ zěnyàng pīpíng nǐ, tāmen dōu shì wèi nǐ hǎo./ → Dù bố mẹ có phê bình bạn thế nào, họ cũng chỉ muốn tốt cho bạn.
• 无论刮风下雨，他都坚持去跑步。/wúlùn guāfēng xiàyǔ, tā dōu jiānchí qù pǎobù./ → Cho dù gió thổi hay mưa rơi, anh ấy vẫn kiên trì chạy bộ.
• 无论考试多难，我都要尽力去做。/wúlùn kǎoshì duō nán, wǒ dōu yào jìnlì qù zuò./ → Dù kỳ thi có khó đến đâu, tôi cũng sẽ cố gắng hết sức.

1.1.7. Cấu trúc “如果……就也” /rúguǒ… jiù /: nếu… thì

Cấu trúc “如果……就也” là một trong những mẫu câu điều kiện được sử dụng phổ biến nhất trong tiếng Trung. Mẫu này diễn tả mối quan hệ nguyên nhân – kết quả, tương tự như “nếu… thì…” trong tiếng Việt.

Cấu trúc câu:

Trong đó:

• 如果 (rúguǒ): nghĩa là “nếu”, dùng để nêu lên điều kiện hoặc giả thiết.
• 就 (jiù): nghĩa là “thì”, dùng để thể hiện kết quả hoặc hành động xảy ra khi điều kiện được đáp ứng.

Ví dụ:

• 如果你觉得累，就休息一下吧。/Rúguǒ nǐ juéde lèi, jiù xiūxí yīxià ba./ → Nếu bạn thấy mệt, thì nghỉ ngơi một chút đi.
• 如果今天有时间，我们就去看电影吧。/Rúguǒ jīntiān yǒu shíjiān, wǒmen jiù qù kàn diànyǐng ba./ → Nếu hôm nay có thời gian, chúng ta hãy đi xem phim nhé.
• 如果你早点起床，就不会迟到了。/Rúguǒ nǐ zǎodiǎn qǐchuáng, jiù bù huì chídào le./ → Nếu bạn dậy sớm hơn, thì sẽ không bị muộn.

Trường hợp có hai chủ ngữ: Khi mệnh đề điều kiện và mệnh đề kết quả có hai chủ ngữ khác nhau, ta dùng:

Ví dụ:

• 如果她愿意帮忙，我就能完成这工作。/Rúguǒ tā yuànyì bāngmáng, wǒ jiù néng wánchéng zhè gōngzuò./ → Nếu cô ấy sẵn lòng giúp, tôi có thể hoàn thành công việc này.
• 如果他解决了问题，我们就可以继续工作。/Rúguǒ tā jiějué le wèntí, wǒmen jiù kěyǐ jìxù gōngzuò./ → Nếu anh ấy giải quyết được vấn đề, chúng tôi có thể tiếp tục làm việc.

Biến thể và lưu ý sử dụng: Có thể lược bỏ “就” hoặc thay bằng “那 / 那么” (nà / nàme) → Dùng trong văn nói để câu tự nhiên hơn.

Ví dụ:

• 如果你不喜欢，那我们换地点吧。/Rúguǒ nǐ bù xǐhuān, nà wǒmen huàn dìdiǎn ba./ → Nếu bạn không thích, vậy chúng ta đổi địa điểm nhé.
• 如果天气好，那么我们去爬山吧。/Rúguǒ tiānqì hǎo, nàme wǒmen qù páshān ba./ → Nếu thời tiết đẹp, vậy chúng ta đi leo núi.

Thêm “的话” (de huà) sau mệnh đề điều kiện để nhấn mạnh:

Ví dụ:

• 如果你认真听课，就会明白老师说什么。/Rúguǒ nǐ rènzhēn tīng kè, jiù huì míngbái lǎoshī shuō shénme./ → Nếu bạn chú ý nghe giảng, bạn sẽ hiểu lời thầy nói.
• 如果我们早点出发，就能赶上火车。/Rúguǒ wǒmen zǎodiǎn chūfā, jiù néng gǎn shàng huǒchē./ → Nếu chúng ta khởi hành sớm, sẽ kịp chuyến tàu.
• 如果你相信自己，就没有 gì là không thể。/Rúguǒ nǐ xiāngxìn zìjǐ, jiù méiyǒu shénme shì bù kěnéng./ → Nếu bạn tin vào bản thân, thì không gì là không thể.

Ghi nhớ:

• “如果……就” là cấu trúc cơ bản dùng trong câu điều kiện thực tế hoặc giả định có thể xảy ra.
• “就” có thể đi cùng các động từ như 能 (có thể), 会 (sẽ), 要 (phải), 应该 (nên),… để diễn đạt linh hoạt hơn.
• Trong văn nói, người Trung thường giản lược “如果”, chỉ dùng “要是” hoặc “要…就…” để câu ngắn gọn, tự nhiên hơn.

1.1.8. Cấu trúc “虽然。。。但是” /suīrán… dànshì/: mặc dù…. nhưng

Cấu trúc 虽然……但是…… /suīrán……dànshì……/ trong tiếng Trung dùng để diễn đạt sự nhượng bộ, nghĩa là mệnh đề sau trái ngược hoặc ngược lại so với mệnh đề trước. Cả văn nói và văn viết đều có thể sử dụng.

Cách dùng cơ bản

• Mệnh đề đầu bắt đầu bằng 虽然 /suīrán/: trình bày thông tin hoặc tình huống cơ bản.
• Mệnh đề sau bắt đầu bằng 但是 /dànshì/: nêu kết quả, hành động hoặc sự việc trái ngược.

Công thức:

Ví dụ minh họa

• 虽然他不会做饭，但是他很会洗衣服。(Suīrán tā bú huì zuòfàn, dànshì tā hěn huì xǐ yīfu.) → Tuy anh ấy không biết nấu ăn, nhưng lại rất giỏi giặt quần áo.
• 虽然天气很冷，但是小朋友们还是在外面玩耍。(Suīrán tiānqì hěn lěng, dànshì xiǎopéngyǒumen háishì zài wàimiàn wánshuǎ.) → Mặc dù trời rất lạnh, nhưng các bé vẫn chơi ngoài trời.
• 虽然我不太懂电脑，但是我还是试着安装了软件。(Suīrán wǒ bú tài dǒng diànnǎo, dànshì wǒ háishì shìzhe ānzhuāngle ruǎnjiàn.) → Dù tôi không rành về máy tính, nhưng vẫn cố gắng cài phần mềm.

Thay thế “但是” bằng các từ chuyển ý khác

• 可是 /kěshì/ – thường diễn tả cảm xúc tiêu cực, tiếc nuối:

Ví dụ: 虽然我想买新包，可是钱包里没钱。(Suīrán wǒ xiǎng mǎi xīn bāo, kěshì qiánbāo lǐ méi qián.) → Mặc dù tôi muốn mua túi mới, nhưng trong ví hết tiền.

• 却 /què/ – nhấn mạnh điều bất ngờ, trái ngược với dự đoán:

Ví dụ: 她虽然忙，却每天都坚持运动。(Tā suīrán máng, què měitiān dōu jiānchí yùndòng.) → Cô ấy tuy bận, nhưng lại vẫn kiên trì tập thể dục mỗi ngày.

• 还是 /háishì/ – vẫn diễn tả hành động xảy ra mặc dù có trở ngại:

Ví dụ: 虽然天黑了，他还是走了很远的路。(Suīrán tiān hēi le, tā háishì zǒule hěn yuǎn de lù.) → Mặc dù trời tối, anh ấy vẫn đi một quãng đường dài.

Khi cả hai mệnh đề cùng chủ ngữ: Chủ ngữ có thể lược bỏ trong mệnh đề thứ hai:

Ví dụ:

• 虽然他累了，但是很开心。(Suīrán tā lèi le, dànshì hěn kāixīn.) → Tuy anh ấy mệt, nhưng vẫn rất vui. 或者 viết theo thứ tự khác: 他虽然累了，但是很开心。(Cũng mang nghĩa tương tự, câu vẫn đúng ngữ pháp.)
• 虽然天气很热，但是很舒服。/Suīrán tiānqì hěn rè, dànshì hěn shūfu./ → Mặc dù trời rất nóng, nhưng lại rất dễ chịu. Hoặc: 天气虽然很热，但是很舒服。
• 虽然工作很忙，但是很有成就感。/Suīrán gōngzuò hěn máng, dànshì hěn yǒu chéngjiù gǎn./ → Tuy công việc rất bận rộn, nhưng lại rất có cảm giác thành tựu. Hoặc: 工作虽然很忙，但是很有成就感。
• 虽然路很远，但是心情很好。/ Suīrán lù hěn yuǎn, dànshì xīnqíng hěn hǎo./ → Dù đường rất xa, nhưng tâm trạng vẫn rất tốt. Hoặc: 路虽然很远，但是心情很好。

Rút gọn trong văn nói

• Chỉ dùng 但是 /dànshì/: dùng khi mệnh đề trước đã rõ ngữ cảnh. Ví dụ: 他很忙，但是还是来参加了聚会。(Tā hěn máng, dànshì háishì lái cānjiāle jùhuì.) → Anh ấy bận, nhưng vẫn đến dự buổi tụ tập.
• Trong văn nói, 但是 có thể rút gọn thành 但 /dàn/: Ví dụ: 他虽然不会游泳，但参加了水上活动。(Tā suīrán bú huì yóuyǒng, dàn cānjiāle shuǐshàng huódòng.) → Dù anh ấy không biết bơi, nhưng vẫn tham gia trò chơi trên nước.

Cấu trúc tương tự

1.1.9. Cấu trúc 不但……而且 /búdàn… érqiě/: không những… mà còn

Trong tiếng Trung, cấu trúc 不但……，而且…… (Bùdàn…, Érqiě…) được dùng để biểu thị mối quan hệ tăng tiến, nhấn mạnh rằng một sự vật, hiện tượng không chỉ có đặc điểm này mà còn có thêm đặc điểm khác.

Cách dùng 不但…, 而且… theo số chủ ngữ

A – Câu có 1 chủ ngữ: Khi câu chỉ có một chủ ngữ, chủ ngữ đứng trước 不但, còn 而且 nối tiếp để nhấn mạnh tính từ hoặc động từ.

Công thức:

Ví dụ:

• 这本书不但有趣，而且很有教育意义。/Zhè běn shū bùdàn yǒuqù, érqiě hěn yǒu jiàoyù yìyì/ → Cuốn sách này không những thú vị mà còn rất có giá trị giáo dục.
• 他不但会画画，而且擅长雕塑。/Tā bùdàn huì huàhuà, érqiě shàncháng diāosù/ → Anh ấy không chỉ biết vẽ mà còn giỏi điêu khắc.

B – Câu có 2 chủ ngữ: Nếu câu có hai chủ ngữ khác nhau, chủ ngữ 1 đi sau 不但, chủ ngữ 2 đi sau 而且.

Công thức:

Ví dụ:

• 不但老师很认真，而且学生也很努力。/Bùdàn lǎoshī hěn rènzhēn, érqiě xuésheng yě hěn nǔlì/ → Không chỉ Giáo Viên rất tận tâm mà Học Sinh cũng rất chăm chỉ.
• 不但城市发展快，而且乡村建设也进步明显。/Bùdàn chéngshì fāzhǎn kuài, érqiě xiāngcūn jiànshè yě jìnbù míngxiǎn/ → Không chỉ thành phố phát triển nhanh mà nông thôn cũng có tiến bộ rõ rệt.

Một số biến thể khác: Trong tiếng Trung, 不但 có thể thay bằng 不仅 hoặc 不只, còn 而且 có thể dùng 并且, 也, 还, 都 tùy ngữ cảnh.

Ví dụ tham khảo:

• 不仅他很努力，而且他的同事也非常勤奋。/Bùjǐn tā hěn nǔlì, érqiě tā de tóngshì yě fēicháng qínfèn/ → Không chỉ anh ấy chăm chỉ mà đồng nghiệp của anh ấy cũng rất siêng năng.
• 她不只会跳舞，并且会唱歌。/Tā bùzhǐ huì tiàowǔ, bìngqiě huì chànggē/ → Cô ấy không chỉ biết nhảy mà còn biết hát.

1.1.10. Cấu trúc “不是……而是” /búshì… ér shì/: không phải… mà là

Cấu trúc “不是……而是” là một mẫu câu phổ biến trong tiếng Trung, dùng để phủ định một điều và khẳng định điều khác – nghĩa là “không phải… mà là…”. Mẫu câu này giúp người nói làm rõ ý, thể hiện sự đối lập hoặc lý do thực sự của một hành động, tình huống.

Cấu trúc câu

• A: điều bị phủ định, hiểu sai hoặc không đúng với thực tế
• B: điều được khẳng định, là nguyên nhân hoặc sự thật chính xác

Cách dùng và ý nghĩa:

• Nhấn mạnh sự đối lập hoặc khác biệt: Dùng để bác bỏ thông tin ban đầu, đồng thời nêu rõ điều đúng. Ví dụ: 今天的会议不是在上午，而是在下午。/Jīntiān de huìyì búshì zài shàngwǔ, érshì zài xiàwǔ./ → Cuộc họp hôm nay không phải vào buổi sáng, mà là vào buổi chiều.
• Giải thích lý do thực sự: Khi người khác hiểu sai nguyên nhân, cấu trúc này giúp làm rõ điều đúng. Ví dụ: 我选择这个学校不是因为它有名，而是因为我喜欢它的课程。/Wǒ xuǎnzé zhège xuéxiào búshì yīnwèi tā yǒumíng, érshì yīnwèi wǒ xǐhuan tā de kèchéng./ → Tôi chọn trường này không phải vì nó nổi tiếng, mà là vì tôi thích chương trình học.
• Diễn đạt sự thay đổi trong quan điểm hoặc hành động. Ví dụ: 他不是不想帮你，而是他太忙了。/Tā búshì bù xiǎng bāng nǐ, érshì tā tài máng le./ → Không phải anh ấy không muốn giúp bạn, mà là anh ấy quá bận.

Ví dụ mở rộng

• 我不是生气，而是有点失望。/Wǒ búshì shēngqì, érshì yǒudiǎn shīwàng./ → Tôi không phải tức giận, mà là hơi thất vọng.
• 我们这次出差不是为了休息，而是为了谈合作。/Wǒmen zhè cì chūchāi búshì wèile xiūxi, érshì wèile tán hézuò./ → Chuyến công tác này không phải để nghỉ ngơi, mà là để bàn công việc.
• 他成功不是因为运气，而是因为努力。/Tā chénggōng búshì yīnwèi yùnqì, érshì yīnwèi nǔlì./ → Anh ấy thành công không phải nhờ may mắn, mà là nhờ nỗ lực.

Ghi nhớ nhỏ:

• Cấu trúc này dùng được trong cả văn nói và văn viết.
• Dễ gặp trong các câu giải thích, tranh luận, hoặc nhấn mạnh lý do thật sự.
• Khi nói nhanh, người Trung Quốc vẫn giữ nguyên trật tự “不是…而是”, không rút gọn.

1.2. Các từ loại trong ngữ pháp tiếng Trung

1.2.1. Danh từ – 名词 /míngcí/

Danh từ là từ loại dùng để chỉ người, sự vật, nơi chốn hoặc thời gian trong câu. Đây là một trong những nội dung ngữ pháp cơ bản, giúp bạn giao tiếp tiếng Trung chính xác và tự nhiên hơn.

Trước danh từ có thể xuất hiện lượng từ hoặc số từ, nhưng không dùng phó từ làm bổ ngữ. Khi muốn nhấn mạnh hoặc diễn tả ý trùng lặp, một số danh từ đơn âm có thể được trùng lặp. Ví dụ: 人 人 (Rén rén) = 每人 (měi rén) = Mỗi người.

Để biểu thị số nhiều, bạn có thể thêm từ 们 (men) sau danh từ. Tuy nhiên, nếu danh từ đã có lượng từ hoặc số từ, bạn không dùng thêm 们. Ví dụ:

• 你们 (Nǐmen) – các bạn
• 三个学生 (Sān gè xuéshēng) – 3 bạn Học Sinh

Dù là số ít hay số nhiều, danh từ trong tiếng Trung không biến đổi hình thức.

Ví dụ:

• 一个人 (Yī gè rén) – 1 người
• 三个人 (Sān gè rén) – 3 người

Vị trí và chức năng ngữ pháp của danh từ: Danh từ có thể đóng vai trò chủ ngữ, vị ngữ, tân ngữ hoặc định ngữ tùy ngữ cảnh.

Vị trí 1 – Danh từ làm chủ ngữ

Ví dụ:

• 河内是越南的首都 (Hénèi shì Yuènán de shǒudū) – Hà Nội là thủ đô Việt Nam
• 冬天很冷 (Dōngtiān hěn lěng) – Mùa đông rất lạnh

Vị trí 2 – Danh từ làm vị ngữ: Khi làm vị ngữ, danh từ thường đứng sau động từ phán đoán 是 (shì) hoặc 不是 (bù shì).

Ví dụ:

• 她是同学 (Tā shì tóngxué) – Cô ấy là bạn học
• 她是中国人 (Tā shì Zhōngguó rén) – Cô ấy là người Trung Quốc

Vị trí 3 – Danh từ làm tân ngữ

Ví dụ:

• 我去商店买书 (Wǒ qù shāngdiàn mǎi shū) – Tôi đến cửa hàng mua sách
• 我读杂志 (Wǒ dú zázhì) – Tôi đọc tạp chí
• 我看中国电影 (Wǒ kàn Zhōngguó diànyǐng) – Tôi xem phim Trung Quốc

Vị trí 4 – Danh từ làm định ngữ

Ví dụ:

• 这是中国水果 (Zhè shì Zhōngguó shuǐguǒ) – Đây là trái cây Trung Quốc
• 汉语语法比较难 (Hànyǔ yǔfǎ bǐjiào nán) – Ngữ pháp tiếng Trung tương đối khó
• 我的爸爸很帅 (Wǒ de bàba hěn shuài) – Bố tôi rất đẹp trai

Ngoài ra, các danh từ chỉ thời gian, nơi chốn, phương hướng còn có thể làm trạng ngữ trong câu. Ví dụ: 我的朋友明天来 (Wǒ de péngyǒu míngtiān lái) – Bạn của tôi ngày mai đến

1.2.2. Động từ – 动词 /dòngcí/

Động từ là từ loại dùng để biểu thị hành động, cử chỉ, hành vi, thay đổi hoặc trạng thái của con người, sự vật. Trong câu tiếng Trung, cấu trúc cơ bản là:

Trong ngữ pháp tiếng Trung, động từ được chia thành các loại cơ bản sau:

1. Động từ chỉ hành động, cử chỉ: Biểu thị các hoạt động vật lý hoặc động tác:

• 跳 /tiào/: nhảy → 我喜欢跳舞。/ Wǒ xǐhuān tiàowǔ: Tôi thích khiêu vũ.
• 坐 /zuò/: ngồi → 请坐。/ Qǐng zuò: Mời ngồi.
• 跑 /pǎo/: chạy → 他跑得很快。/ Tā pǎo de hěn kuài: Anh ấy chạy rất nhanh.
• 吃 /chī/: ăn → 我吃晚饭了。/ Wǒ chī wǎnfàn le: Tôi đã ăn tối.
• 喝 /hē/: uống → 爸爸喝茶。/ Bàba hē chá: Bố uống trà.

2. Động từ diễn tả hoạt động tâm lý: Diễn đạt tâm trạng, cảm xúc, suy nghĩ:

• 喜欢 /xǐhuān/: thích → 我很喜欢这本书。/ Wǒ hěn xǐhuān zhè běn shū: Tôi rất thích cuốn sách này.
• 讨厌 /tǎoyàn/: ghét → 他讨厌等人。/ Tā tǎoyàn děng rén: Anh ấy ghét chờ người khác.
• 担心 /dānxīn/: lo lắng → 别担心，一切都会好。/ Bié dānxīn, yīqiè dōu huì hǎo: Đừng lo, mọi chuyện sẽ ổn.
• 盼望 /pànwàng/: mong chờ → 我盼望假期快到来。/ Wǒ pànwàng jiàqī kuài dàolái: Tôi mong kỳ nghỉ đến sớm.

3. Động từ chỉ sự thay đổi, tồn tại, biến mất: Biểu thị sự chuyển biến hoặc trạng thái của sự vật:

• 存在 /cúnzài/: tồn tại → 问题仍然存在。/ Wèntí réngrán cúnzài: Vấn đề vẫn tồn tại.
• 成长 /chéngzhǎng/: trưởng thành → 孩子们已经成长了。/ Háizimen yǐjīng chéngzhǎng le: Trẻ em đã trưởng thành.
• 产生 /chǎnshēng/: phát sinh → 新问题产生了。/ Xīn wèntí chǎnshēng le: Vấn đề mới đã phát sinh.
• 消亡 /xiāowáng/: biến mất → 旧习惯慢慢消亡。/ Jiù xíguàn mànman xiāowáng: Thói quen cũ dần biến mất.

4. Động từ phán đoán 是 (shì): Dùng để xác định, mô tả đặc trưng hoặc mối quan hệ:

• Biểu thị sự thuộc về → 西游记是中国四大名著之一。/ Xīyóu jì shì Zhōngguó sì dà míngzhù zhī yī: Tây du ký là một trong tứ đại danh tác của Trung Quốc.
• Biểu thị đặc trưng → 这种茶是绿茶。/ Zhè zhǒng chá shì lǜchá: Loại trà này là trà xanh.
• Phân biệt đối lập → 她是她，我是我。/ Tā shì tā, wǒ shì wǒ: Cô ấy là cô ấy, tôi là tôi.

5. Động từ năng nguyện: Biểu thị khả năng, nguyện vọng, nhu cầu hoặc đánh giá:

• 可以 /kěyǐ/: có thể → 我可以帮你吗？/ Wǒ kěyǐ bāng nǐ ma?: Tôi có thể giúp bạn không?
• 想 /xiǎng/: muốn → 我想去旅行。/ Wǒ xiǎng qù lǚxíng: Tôi muốn đi du lịch.
• 应该 /yīnggāi/: nên → 你应该休息一下。/ Nǐ yīnggāi xiūxí yīxià: Bạn nên nghỉ ngơi một chút.
• 值得 /zhídé/: đáng → 这本书值得读。/ Zhè běn shū zhídé dú: Cuốn sách này đáng đọc.

6. Động từ chỉ xu hướng: Biểu thị hướng di chuyển hoặc sự phát triển của hành động:

• 来 /lái/: đến → 快进来吧！/ Kuài jìnlái ba: Mau vào đây đi!
• 去 /qù/: đi → 他去学校了。/ Tā qù xuéxiào le: Anh ấy đã đi đến trường.
• 上 /shàng/ → 上来 /shànglái/: đi lên → 小猫跳上来。/ Xiǎo māo tiào shànglái: Con mèo nhảy lên.
• 下 /xià/ → 下去 /xiàqù/: đi xuống → 请下去休息。/ Qǐng xiàqù xiūxí: Hãy xuống nghỉ ngơi.

7. Động từ li hợp: Là động từ hai chữ nhưng có thể tách hoặc thêm các thành phần khác:

• 结婚 /jiéhūn/: kết hôn → 我跟她结婚了。/ Wǒ gēn tā jiéhūn le: Tôi đã kết hôn với cô ấy.
• Có thể thêm trợ từ 了, 过 hoặc số từ → 结了婚 /Jiéle hūn/: Đã kết hôn.

Hình thức trùng điệp AAB. Ví dụ: 跳跳舞 /Tiào tiàowǔ/: Khiêu vũ, 唱唱歌 /Chàng chànggē/: Hát hò.

Lưu ý: Khi dùng động từ li hợp, đại từ nghi vấn hoặc bổ ngữ nên đặt trước động từ. Ví dụ: 你看现在是十点了，上什么班啊！/ Nǐ kàn xiànzài shì shí diǎn le, shàng shénme bān a!: Bây giờ đã 10 giờ rồi, cậu còn đi làm làm gì nữa?

1.2.3. Tính từ – 形容词 /xíngróngcí/

Tính từ (形容词 /Xíngróngcí/), hay còn gọi là hình dung từ, là từ loại dùng để miêu tả tính chất, trạng thái của con người, sự vật, hiện tượng hoặc hành động. Trong câu tiếng Trung, tính từ thường đóng vai trò định ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, bổ ngữ hoặc tân ngữ.

Để diễn tả phủ định của tính từ, bạn chỉ cần đặt 不 (bù) trước tính từ, ví dụ:

• 不漂亮 /bù piàoliang/: không đẹp
• 不高 /bù gāo/: không cao

Cấu trúc cơ bản của tính từ trong câu:

(1) Dùng để diễn tả trạng thái của chủ thể

Ví dụ:

• 他很高 /Tā hěn gāo/: Anh ấy rất cao
• 她很聪明 /Tā hěn cōngmíng/: Cô ấy rất thông minh

(2) Bổ nghĩa cho danh từ ngay sau tính từ:

Ví dụ:

• 漂亮的花 /piàoliang de huā/: bông hoa đẹp
• 干净的房间 /gānjìng de fángjiān/: căn phòng sạch sẽ

Phân loại tính từ theo nghĩa

(1) Biểu thị trạng thái của người hoặc sự vật: Miêu tả đặc điểm ngoại hình, cảm xúc hoặc tình trạng như

• 高 (gāo): Cao
• 矮 (ǎi): Thấp
• 丑(chǒu): Xấu
• 漂亮 (piàoliang): Đẹp
• 干净 (gānjìng): Sạch

(2) Biểu thị tính chất của người hoặc sự vật: Miêu tả tính chất, phẩm chất, đặc điểm vật lý hoặc giá trị như:

• 好 (hǎo): Tốt
• 坏 (huài): Xấu, tồi
• 新 (xīn): Mới
• 旧 (jiù): Cũ

(3) Biểu thị trạng thái, động tác của hành vi: Miêu tả tốc độ, thái độ, cảm giác trong hành động hoặc công việc:

• 慢 (màn): Chậm
• 快 (kuài): Nhanh
• 轻松 (qīngsōng): Thư thái

Cách dùng tính từ trong câu tiếng Trung

Lưu ý khi sử dụng tính từ trong tiếng Trung

• Lặp lại tính từ

• Đơn âm tiết: AA / AA 的 / AA 儿 Ví dụ 亮亮 / liàngliàng/: sáng sáng; 红红的 / hónghóng de/: đỏ đỏ
• Hai âm tiết: AABB / AABB 的 / AABB 儿. Ví dụ 干干净净 / gāngānjìngjìng/: sạch sẽ; 快快乐乐 / kuàikuàilèle/: vui vẻ

• Một số tính từ xấu thường lặp theo dạng A里AB. Ví dụ 糊里糊涂 / húli hútú/: mù mờ, bối rối; 迷里迷糊 / mílǐ míhū/: lạc lối, rối rắm
• Một số tính từ không đi với phó từ 不 hoặc 很

• 不闪亮 / bù shǎnliàng/: Sai
• 很甜甜蜜蜜 / hěn tiántián mìmì/: Sai
• 不黄澄澄 / bù huángchéngchéng/: Sai

1.2.4. Từ khu biệt – 区别词 /qūbié cí/

Từ khu biệt (区别词 /Qūbié cí/), còn gọi là tính từ phi vị ngữ, là từ dùng để biểu thị đặc trưng hoặc thuộc tính của sự vật, hiện tượng. Chúng thường chỉ dùng để bổ nghĩa cho danh từ hoặc cụm danh từ, và trong câu có thể làm định ngữ, một số ít làm trạng ngữ.

Ví dụ:

• 雌 /cí/: cái, mái, nữ (chỉ giống hoặc phái)
• 雄 /xióng/: đực, trống
• 正 /zhēng/: thuần chính, đúng, chính cống
• 副 /fù/: phó, thứ, phụ
• 大型 /dàxíng/: to lớn, khổng lồ
• 小型 /xiǎoxíng/: loại nhỏ, cỡ nhỏ

Hình thức của từ khu biệt: Từ khu biệt trong tiếng Trung có hai hình thức chính: hình thức phụ gia và hình thức phức hợp.

(1) Hình thức phụ gia: Được tạo bằng cách thêm phụ tố trước hoặc sau căn từ gốc.

(2) Hình thức phức hợp: Là từ ghép, thường dùng trực tiếp, không cần phụ tố:

Cấu trúc ngữ pháp của từ khu biệt: Hiểu rõ cấu trúc ngữ pháp giúp vận dụng từ khu biệt linh hoạt trong văn viết và khẩu ngữ.

1.2.5. Số từ – 数词 /shù cí/

Phân loại số từ trong tiếng Trung

Cách dùng số từ:

(1) Số từ không đứng một mình

Ví dụ:

• 三 + 五 等于 八 /sān + wǔ děngyú bā/: 3 + 5 = 8
• 离开朋友，即使他有七十二变也没用 /Líkāi péngyǒu, jíshǐ tā yǒu qīshí’èr biàn yě méi yòng/: Rời xa bạn bè, dù anh ta có bảy mươi hai phép biến hóa cũng vô dụng

(2) Kết hợp số từ với lượng từ

(3) Số thứ tự trong tên riêng

Ví dụ: 我们住在三号楼，四层 /Wǒmen zhù zài sān hào lóu, sì céng/: Chúng tôi sống ở tòa nhà số 3, tầng 4

Lưu ý khi sử dụng số từ

• Bội số chỉ dùng để biểu thị gia tăng. Ví dụ: 价格上涨了三倍 /Jiàgé shàngzhǎngle sān bèi/: Giá tăng gấp 3 lần
• Phân số có thể biểu thị tăng hoặc giảm. Ví dụ: 由于成本上升，公司决定涨价10% /Yóuyú chéngběn shàngshēng, gōngsī juédìng zhǎngjià 10%/: Do chi phí tăng, công ty quyết định tăng giá 10%
• Số “半 (bàn)” là một số từ đặc biệt. Ví dụ: 请给我一半斤米 /Qǐng gěi wǒ yī bàn jīn mǐ/: Cho tôi nửa cân gạo

1.2.6. Lượng từ – 量词 /liàngcí/

Lượng từ (量词 /Liàngcí/) là từ loại dùng để chỉ đơn vị đếm hoặc đo cho người, vật, hành động, hoặc sự kiện. Trong tiếng Trung, lượng từ luôn đứng giữa số từ và danh từ, giúp câu văn trở nên tự nhiên, rõ ràng và chính xác hơn. Đây là phần kiến thức bắt buộc phải nắm vững khi học giao tiếp hoặc ôn thi HSK.

Phân loại lượng từ trong tiếng Trung

Cách dùng lượng từ trong câu: Không ít người học có thói quen dùng lượng từ 个 cho mọi trường hợp – điều này tuy phổ biến trong giao tiếp hằng ngày nhưng lại không chuẩn về mặt ngữ pháp. Vì vậy, để diễn đạt tự nhiên và chính xác hơn, người học cần nắm vững cách dùng từng loại lượng từ thông qua ví dụ và ngữ cảnh cụ thể.

Hình thức lặp lại của lượng từ trong tiếng Trung: tiếng Trung có hiện tượng lặp lại lượng từ, thường là lặp hai lần (trừ các lượng từ đo lường). Cấu trúc này được dùng để nhấn mạnh tần suất, mức độ hoặc tính liên tục của hành động, giúp câu nói sinh động và giàu biểu cảm hơn.

1.2.7. Phó từ – 副词 /fùcí/

Trong tiếng Trung, phó từ (副词 /fùcí/) – hay còn gọi là trạng từ, là một trong những thành phần ngữ pháp quan trọng bên cạnh danh từ, động từ và tính từ. Phó từ được dùng để bổ sung nghĩa cho động từ, tính từ hoặc một phó từ khác, giúp câu diễn đạt rõ ràng, chính xác và sinh động hơn khi nói về thời gian, tần suất, phạm vi, mức độ, ngữ khí, v.v.

Ví dụ một số phó từ thường gặp:

• 非常 /Fēicháng/: Cực kỳ
• 马上 /Mǎshàng/: Ngay lập tức
• 毕竟 /Bìjìng/: Sau tất cả

Vị trí của phó từ trong câu tiếng Trung: Phó từ trong tiếng Trung thường có những vị trí xuất hiện như sau:

Các loại phó từ trong tiếng Trung và cách sử dụng: Phó từ trong tiếng Trung được chia thành nhiều nhóm khác nhau. Dưới đây là các loại phổ biến cùng ví dụ cụ thể để bạn dễ ghi nhớ.

(1) Phó từ chỉ mức độ (程度副词): Dùng để miêu tả mức độ, cường độ của hành động hoặc tính chất. Một số phó từ chỉ mức độ tiêu biểu:

• 很 (hěn) – rất
• 非常 (fēicháng) – vô cùng
• 特别 (tèbié) – đặc biệt
• 太 (tài) – quá

Ví dụ:

• 稍微等一会儿。/Shāowéi děng yīhuǐr./ – Đợi một chút nhé.
• 如果再细一点，就更好了。/Rúguǒ zài xì yīdiǎn, jiù gèng hǎole./ – Nếu thon hơn chút thì càng tốt.

(2) Phó từ chỉ phạm vi (范围副词): Dùng để chỉ phạm vi, số lượng hoặc mức độ bao quát. Một số phó từ chỉ phạm vi tiêu biểu:

• 都 (dōu) – đều
• 全 (quán) – toàn bộ
• 只 (zhǐ) – chỉ
• 仅 (jǐn) – duy nhất

Ví dụ:

• 他有汉语词典，我也有。/Tā yǒu Hànyǔ cídiǎn, wǒ yě yǒu./ – Anh ấy có từ điển tiếng Trung, tôi cũng có.
• 我只爱你。/Wǒ zhǐ ài nǐ./ – Anh chỉ yêu em thôi.

(3) Phó từ chỉ thời gian (时间副词): Biểu thị thời điểm hoặc tần suất xảy ra hành động. Một số phó từ chỉ thời gian tiêu biểu:

• 现在 (xiànzài) – hiện tại
• 曾经 (céngjīng) – đã từng
• 已经 (yǐjīng) – đã
• 马上 (mǎshàng) – ngay lập tức

Ví dụ:

• 他刚从北京回来。/Tā gāng cóng Běijīng huílái./ – Cô ấy vừa từ Bắc Kinh trở về.
• 我从来没有见过他。/Wǒ cónglái méiyǒu jiànguò tā./ – Tôi chưa từng gặp anh ta bao giờ.

(4) Phó từ khẳng định (肯定副词): Biểu thị ý khẳng định hoặc chắc chắn trong câu. Một số phó từ khẳng định tiêu biểu:

• 必 (bì) – Phải
• 必须 (bìxū) – Buộc phải
• 的确 (díquè) – Thực sự

Ví dụ: 他们必须提前三个小时完成作业。/Tāmen bìxū tíqián sān gè xiǎoshí wánchéng zuòyè./ – Họ phải hoàn thành bài tập sớm hơn 3 tiếng.

(5) Phó từ phủ định (否定副词): Dùng để phủ định hành động hoặc trạng thái. Một số phó từ phủ định tiêu biểu:

• 不 (bù) – không
• 没 (méi) – chưa
• 别 (bié) – đừng
• 未 (wèi) – chưa từng

Ví dụ:

• 我还没吃饭。/Wǒ hái méi chīfàn./ – Tôi vẫn chưa ăn cơm.
• 不用谢。/Bùyòng xiè./ – Không cần cảm ơn.

(6) Phó từ chỉ trạng thái (状态副词): Miêu tả trạng thái, cách thức, hoặc cảm xúc. Một số phó từ chỉ trạng thái tiêu biểu:

• 忽然 (hūrán) – Đột nhiên
• 偷偷 (tōutōu) – Lén lút
• 渐渐 (jiànjiàn) – Dần dần
• 特意 (tèyì) – Đặc biệt

Ví dụ: 晓玲偷偷告诉我一个秘密。/Xiǎolíng tōutōu gàosù wǒ yīgè mìmì./ – Tiểu Linh lén nói với tôi một bí mật.

(7) Phó từ ngữ khí (语气副词): Thể hiện tình cảm, thái độ hoặc quan điểm của người nói. Một số phó từ ngữ khí tiêu biểu:

• 也许 (yěxǔ) – có lẽ
• 居然 (jūrán) – thật không ngờ
• 果然 (guǒrán) – quả nhiên
• 难道 (nándào) – chẳng lẽ

Ví dụ: 我当然想跟他去看电影。/Wǒ dāngrán xiǎng gēn tā qù kàn diànyǐng./ – Tất nhiên là tớ muốn đi xem phim cùng anh ấy rồi.

(8) Phó từ chỉ tần suất (频率副词): Dùng để chỉ mức độ thường xuyên của hành động. Một số phó từ chỉ tần suất tiêu biểu:

• 常常 (chángcháng) – thường xuyên
• 经常 (jīngcháng) – thường
• 偶尔 (ǒu’ěr) – thỉnh thoảng
• 从不 (cóngbù) – chưa bao giờ

Ví dụ: 我们还会见面的。/Wǒmen hái huì jiànmiàn de./ – Chúng ta vẫn sẽ gặp lại.

(9) Phó từ chỉ nơi chốn (处所副词): Dùng để chỉ vị trí, phương hướng. Một số phó từ chỉ nơi chốn tiêu biểu:

• 这里 (zhèlǐ) – Ở đây
• 那里 (nàlǐ) – Ở đó
• 随时随地 (suíshí suídì) – Tùy lúc, tùy nơi

Ví dụ: 你在这里做什么？/Nǐ zài zhèlǐ zuò shénme?/ – Cậu đang làm gì ở đây?

Chức năng của phó từ trong tiếng Trung: Phó từ trong câu có thể đảm nhận nhiều vai trò, nhưng phổ biến nhất là làm trạng ngữ, bổ sung ý nghĩa cho vị ngữ.

• Phó từ một âm tiết thường đặt trước vị ngữ. Ví dụ, 我很难过。/Wǒ hěn nánguò./ – Tôi rất buồn.
• Phó từ hai âm tiết có thể đứng đầu câu. Vi dụ, 最近我很忙。/Zuìjìn wǒ hěn máng./ – Gần đây tôi rất bận.
• Ngoài ra, phó từ còn có thể:

• Kết hợp để liên kết câu. Ví dụ, 看清楚再走。/Kàn qīngchǔ zài zǒu./ – Nhìn cho rõ rồi hãy đi.
• Bổ nghĩa cho danh từ hoặc cụm số lượng. Ví dụ, 他们至少应该准备三支笔。/Tāmen zhìshǎo yīnggāi zhǔnbèi sān zhī bǐ./ – Họ ít nhất nên chuẩn bị ba cây bút.

1.2.8. Đại từ – 代词 /dàicí/

Đại từ trong tiếng Trung (代词 – dàicí) là những từ dùng để thay thế danh từ, tính từ hoặc cụm từ trong câu, giúp tránh lặp từ và làm rõ ý nghĩa. Chúng thường biểu thị người, vật, địa điểm, thời gian hoặc các khái niệm khác một cách ngắn gọn, rõ ràng. Đại từ giúp câu văn mạch lạc, dễ hiểu, đồng thời hỗ trợ giao tiếp hiệu quả.

Phân loại đại từ trong tiếng Trung

• Đại từ nhân xưng (人称代词 – rénchēng dàicí): Dùng để chỉ người hoặc vật liên quan đến hành động, sự việc trong câu. Thay thế tên riêng hoặc danh từ cụ thể, giảm sự lặp lại và giúp câu văn rõ ràng hơn.
• Đại từ chỉ định (指示代词 – zhǐshì dàicí): Dùng để chỉ định hoặc nhấn mạnh đối tượng, sự vật, địa điểm hoặc thời gian cụ thể.
• Đại từ nghi vấn (疑问代词 – yíwèn dàicí): Dùng để đặt câu hỏi về người, vật, nơi chốn, thời gian, lý do hoặc cách thức.

Cách dùng đại từ trong tiếng Trung

(1) Đại từ nhân xưng

• Chủ ngữ: 我非常喜欢看电影。(Wǒ fēicháng xǐhuan kàn diànyǐng.) – Tôi rất thích xem phim
• Tân ngữ: 他打电话给我。(Tā dǎ diànhuà gěi wǒ.) – Anh ấy gọi cho tôi
• Sở hữu: 这是我的笔记本。(Zhè shì wǒ de bǐjìběn.) – Đây là sổ của tôi

Lưu ý: Trong văn nói, “的” thường được lược bỏ với các danh từ thân quen: 我弟弟 (Wǒ dìdi) – Em trai tôi.

(2) Đại từ chỉ thị

• Chủ ngữ / tân ngữ: 这朵花好香。(Zhè duǒ huā hǎo xiāng.) – Đóa hoa này thơm quá
• Định ngữ: 这样的电影，我看多了。(Zhèyàng de diànyǐng, wǒ kàn duō le.) – Bộ phim như này tôi xem nhiều rồi
• Trạng ngữ / bổ ngữ: 那天他没来。(Nà tiān tā méi lái.) – Hôm đó anh ấy không đến

Lưu ý: Có thể kết hợp với lượng từ: 那些人 (Nà xiē rén) – Những người kia

(3) Đại từ nghi vấn

• Chủ ngữ / vị ngữ: 你要什么？(Nǐ yào shénme?) – Bạn cần gì?
• Vị ngữ: 这件衣服多少钱？(Zhè jiàn yīfu duōshǎo qián?) – Bộ đồ này bao nhiêu tiền?
• Định ngữ: 我不知道谁的书这本。(Wǒ bù zhīdào shéi de shū zhè běn.) – Tôi không biết cuốn sách này của ai
• Bổ ngữ / trạng ngữ: 她正在哪里？(Tā zhèngzài nǎlǐ?) – Cô ấy đang ở đâu?

Lưu ý: Đại từ nghi vấn có thể kết hợp để tạo câu hỏi phức tạp: 你在找什么东西？(Nǐ zài zhǎo shénme dōngxi?) – Bạn đang tìm cái gì?

1.2.9. Từ tượng thanh – 拟声词 /nǐ shēng cí/

Từ tượng thanh (拟声词 – nǐ shēng cí) là những từ ngữ mô phỏng âm thanh phát ra từ sự vật, hiện tượng hoặc hành động. Chúng giúp người nghe dễ dàng hình dung âm thanh, tạo ra hiệu ứng sinh động và chân thực trong diễn đạt.

Ví dụ:

• 咕咕 (gū gū): Mô phỏng tiếng chim cú kêu.
• 嘀嗒 (dī dā): Âm thanh đồng hồ tích tắc.
• 轰隆 (hōng lóng): Âm thanh sấm nổ.
• 哗啦 (huā lā): Tiếng nước chảy hoặc đồ vật rơi.

Cách dùng từ tượng thanh trong tiếng Trung

(1) Dùng độc lập: Từ tượng thanh có thể sử dụng một mình mà không cần ngữ cảnh phức tạp, mang lại hiệu quả trực tiếp, dễ hiểu.

• Diễn tả âm thanh: Ví dụ, 嘀嗒 (dī dā) – Tiếng đồng hồ tích tắc.
• Nhấn mạnh âm thanh: Ví dụ, 咕咕 (gū gū) – Tiếng chim cú.
• Mô tả trạng thái hoặc hành động: Ví dụ, 啪 (pā) – Tiếng vật rơi hoặc vỗ tay.
• Trong hội thoại hoặc văn học: Ví dụ, 风呼呼 (fēng hū hū) – Tiếng gió thổi.

(2) Làm thành phần trong câu: Từ tượng thanh còn có thể đóng vai trò chủ ngữ, vị ngữ, bổ ngữ hoặc miêu tả cảm xúc trong câu.

1.2.10. Thán từ – 叹词 /tàn cí/

Từ cảm thán (thán từ – 叹词 / tàn cí /) là loại từ dùng để biểu thị cảm xúc như vui, buồn, ngạc nhiên, phàn nàn, hoặc để kêu gọi, thu hút sự chú ý. Trong ngữ pháp tiếng Trung, thán từ không kết hợp với các từ khác và có thể đứng độc lập thành một câu.

Ví dụ:

• 啊 / a /
• 哎 / āi /
• 喂 / wèi /
• 呸 / pēi /

Ví dụ minh họa:

• 哎呀，我忘了带钥匙！/ Āi yā, wǒ wàng le dài yàoshi! / – Ôi trời, tôi quên mang chìa khóa rồi!
• 哦，原来是这样啊！/ Ó, yuánlái shì zhèyàng ā! / – Ồ, thì ra là như vậy.

Tác dụng của từ cảm thán: Thán từ giúp biểu thị cảm xúc, phản ứng như ngạc nhiên, khen ngợi, phàn nàn, thở dài… đồng thời đóng vai trò đối đáp trong giao tiếp.

Thán từ chủ yếu được dùng để:

(1) Độc lập thành câu: Không có chủ ngữ, vị ngữ. Ví dụ: 喂! 你干什么哪? / Wèi! Nǐ gànshénme nǎ? / – Này! Bạn đang làm gì đó?

(2) Xen kẽ trong câu để giải thích hoặc nhấn mạnh. Ví dụ, 回头一望, 哦, 满山的红叶。/ Huítóu yīwàng, ó, mǎn shān de hóngyè / – Quay đầu nhìn lại, núi đầy lá đỏ.

(3) Làm tân ngữ, định ngữ, trung tâm vị ngữ hoặc bổ ngữ:

• 嘴张着, 好像在喊啊。/ Zuǐ zhāngzhe, hǎoxiàng zài hǎn a / – Miệng đang mở như thể đang hét
• 他急忙‘啊’了一声。/ Tā jímáng ‘a’ le yīshēng / – Anh ấy vội nói một tiếng “À”
• 电话里发出‘喂喂’的声音。/ Diànhuà li fāchū ‘wèi wèi’ de shēngyīn / – Trong điện thoại phát ra tiếng “Này, này”
• 他疼得直哎哟。/ Tā téng dé zhí āiyō / – Anh ấy đau đến mức rên rỉ
• 人们哈哈大笑起来。/ Rénmen hāhā dà xiào qǐlái / – Mọi người cười phá lên

Phân loại thán từ trong tiếng Trung

(1) Biểu thị kinh ngạc, ngạc nhiên: 啊 [ā], 咦 [yí], 嘿 [hēi], 嗨 [hāi], 嚯 [huò], 吓 [xià], 呕 [ǒu], 哟 [yō]

Ví dụ:

• 咦? 还要我来教你? / Yí? Hái yào wǒ lái jiào nǐ? / – Ơ? Còn cần tôi dạy bạn nữa sao?
• 哟! 还挺厉害啊! / Yō! Hái tǐng lìhài a! / – Ôi! Cũng khá giỏi đấy!

(2) Biểu thị vui vẻ, mỉa mai: 哈哈 [hā], 嘻嘻 [xī xī], 呵 [hē], 呵呵 [hēhē]

Ví dụ:

• 哈哈, 我终于学会开车啦! / Hāhā, wǒ zhōngyú xuéhuì kāichē la! / – Haha, cuối cùng tôi đã học lái xe rồi!
• 呵呵, 他也能考上大学? – / Hēhē, tā yě néng kǎo shàng dàxué? / – Haha, anh ta cũng có thể thi đại học à?

(3) Biểu thị buồn, tiếc hận: 唉 [āi], 哎 [āi], 哎呀 [āiyā]

Ví dụ:

• 唉, 要是当时听你的话该多好哇! / Āi, yàoshi dāngshí tīng nǐ dehuà gāi duō hǎo wa! / – Aizzz, giá mà lúc đó tôi nghe lời bạn thì tốt biết mấy.
• 哎呀! 我可真不知道他是为了这事儿呀! / Āiyā! Wǒ kě zhēn bù zhīdào tā shì wèile zhè shì er ya! / – Ôi trời! Tôi thật sự không biết anh ấy làm vì chuyện này!

(4) Biểu thị phẫn nộ, khinh bỉ: 呸 [Pēi], 啐 [cuì], 哼 [hēng], 吓 [xià]

Ví dụ:

• 呸! 你胡说八道! / Pēi! Nǐ húshuō bādào! / – Phì! Bạn nói bậy bạ!
• 哼, 你竟然相信他的话? / Hēng, nǐ jìngrán xiāngxìn tā dehuà? / – Hừ, bạn lại tin lời anh ta sao?

Biểu thị bất mãn: 唉 [āi], 嗨 [hāi], 嚯 [huò], 吓 [xià]

Ví dụ:

• 唉, 他的意见我还就是不同意! / Āi, tā de yìjiàn wǒ hái jiùshì bù tóngyì! / – Ai, tôi vẫn không đồng ý với ý kiến của anh ấy.
• 吓, 你怎么能这样说话呢? / Xià, nǐ zěnme néng zhèyàng shuōhuà ne? / – Sợ quá, sao bạn có thể nói như vậy?

(6) Biểu thị tỉnh táo, minh mẫn: 呕 [Ǒu], 哼 [hēng], 喂 [wèi], 哎呀 [āiyā]

Ví dụ:

• 他哼了一声。/ Tā hēng le yī shēng / – Anh ấy hừ một tiếng.
• 门外传来喂, 喂的声音。 / Mén wàizhuàn lái wèi, wèi de shēngyīn / – Tiếng “Này, này” vang từ ngoài cửa.
• 他唉呀唉呀乱叫。/ Tā āi ya āi ya luàn jiào / – Anh ấy kêu loạn lên, ‘ái chà, ái chà’.
• 他疼得直哎哟。/ Tā téng dé zhí āiyō / – Anh ấy đau đến mức không ngừng rên rỉ ‘ái chà’.

1.2.11. Giới từ – 介词 /jiècí/

Giới từ là những hư từ dùng để bổ nghĩa cho động từ, tính từ hoặc cả câu, liên quan đến đối tượng, thời gian, nơi chốn, phương thức. Trong tiếng Trung, giới từ thường đặt trước đại từ, danh từ hoặc cụm danh từ để tạo thành cụm giới từ.

Phân loại giới từ theo chức năng

• Chỉ thời gian: 在 (zài), 从 (cóng), 打 (dǎ), 当 (dāng), 由 (yóu), 自从 (zìcóng), 于 (yú), 自 (zì), 临 (lín), 至 (zhì), 赶 (gǎn), 直到 (zhídào), 到 (dào)
• Chỉ phương thức: 用 (yòng), 拿 (ná), 以 (yǐ), 通过 (tōngguò), 靠 (kào), 依 (yī)
• Chỉ căn cứ: 依 (yī), 靠 (kào), 依照 (yīzhào), 照 (zhào), 按 (àn), 按照 (ànzhào), 据 (jù), 根据 (gēnjù), 遵照 (zūnzhào), 借 (jiè), 趁 (chèn), 承 (chéng), 凭 (píng), 凭借 (píngjiè), 论 (lùn), 本着 (běnzhe), 管 (guǎn), 以 (yǐ)
• Chỉ nguyên nhân, mục đích: 为 (wèi), 为了 (wèi le), 因为 (yīn wèi), 由于 (yóu yú)
• Chỉ so sánh: 比 (bǐ), 跟 (gēn), 比较 (bǐjiào)
• Chỉ nơi chốn, phương hướng: 在 (zài), 从 (cóng), 到 (dào), 打 (dǎ), 自 (zì), 朝 (cháo), 向 (xiàng), 往 (wǎng), 冲 (chōng), 由 (yóu)
• Chỉ loại trừ: 除 (chú), 除了 (chúle)
• Biểu thị sự trải qua: 经 (jīng), 经过 (jīngguò), 通过 (tōngguò), 沿 (yán), 顺 (shùn)

Cách sử dụng giới từ trong câu tiếng Trung:

• Giới từ không đứng độc lập, phải đi kèm đại từ, danh từ hoặc cụm danh từ để đảm nhận chức năng định ngữ, trạng ngữ hoặc bổ ngữ.
• Sau giới từ không dùng các trợ từ động thái: 了, 着, 过.
• Giới từ không được dùng trong câu hỏi chính phản.

Ví dụ:

• 他从北京来 / Tā cóng Běijīng lái / – Anh ấy đến từ Bắc Kinh.
• 这是一本书往韩国 / Zhè shì yī běn shū wǎng Hánguó / – Đây là cuốn sách về Hàn Quốc.
• 在图书馆读书 / Zài túshūguǎn dúshū / – Đọc sách trong thư viện.

Cách sử dụng một số giới từ phổ biến

(1) 在 (zài) – Ở

Công thức:

Ví dụ: 他在河内读大学。/ Tā zài Hénèi dú dàxué / – Anh ấy học đại học ở Hà Nội.

(2) 从 (cóng) – Từ: Dùng chỉ khởi điểm thời gian, quãng đường hoặc quá trình, thường kết hợp với 到.

Công thức:

Ví dụ: 从北京到上海要坐几个小时的飞机？ / Cóng Běijīng dào Shànghǎi yào zuò jǐ gè xiǎoshí de fēijī? / – Từ Bắc Kinh đến Thượng Hải phải ngồi máy bay mấy tiếng?

(3) 给 (gěi) – Cho: Dùng khi thực hiện hành động cho ai đó.

Công thức:

Ví dụ: 我给爸爸做晚饭。/ Wǒ gěi bàba zuò wǎnfàn / – Tôi nấu cơm tối cho bố.

(4) 跟 (gēn) – Cùng: Dùng khi cùng ai làm gì, tương đương với 和.

Công thức:

Ví dụ: 我跟老朋友去书店买书。/ Wǒ gēn lǎo péngyǒu qù shūdiàn mǎishū / – Tôi cùng bạn thân đi tiệm sách mua sách.

(5) 对 (duì) – Đối với: Dùng để chỉ cách đối xử hoặc quan hệ với thành phần phía sau.

Công thức:

Ví dụ: 他对我非常好。/ Tā duì wǒ fēicháng hǎo / – Anh ấy đối với tôi vô cùng tốt.

1.2.12. Liên từ – 连词 /liáncí/

Liên từ là những từ hoặc cụm từ dùng để kết nối các thành phần trong câu – như từ, cụm từ, hay mệnh đề – giúp câu văn mạch lạc, thể hiện rõ mối quan hệ giữa các ý.

Đặc điểm của liên từ tiếng Trung

• Kết nối: Nối danh từ, động từ, tính từ, hoặc mệnh đề lại với nhau.
• Vị trí linh hoạt: Có thể đứng giữa hai thành phần hoặc đầu mệnh đề.
• Thể hiện quan hệ ngữ nghĩa: Như nguyên nhân – kết quả, điều kiện, so sánh, hoặc nhượng bộ.
• Ngắn gọn, dễ hiểu: Thường là những từ đơn giản nhưng mang nghĩa rõ ràng.

Phân loại và cách dùng liên từ trong tiếng Trung

(1) Liên từ phối hợp: Dùng để nối các thành phần có cùng cấp độ trong câu.

(2) Liên từ quan hệ tiếp diễn: Diễn tả sự nối tiếp hoặc bổ sung thông tin.

(3) Liên từ tương phản – nhượng bộ: Dùng để thể hiện sự đối lập hoặc nhượng bộ trong câu.

(4) Liên từ nhân quả: Thể hiện quan hệ nguyên nhân – kết quả.

(5) Liên từ điều kiện – giả thiết

(6) Liên từ lựa chọn

(7) Liên từ so sánh

(8) Liên từ chỉ mục đích

(9) Liên từ tăng tiến

1.2.13. Trợ từ – 助词 /zhùcí/

Trợ từ (助词) là hư từ không mang nghĩa độc lập, được thêm vào từ, cụm từ hoặc câu để thực hiện chức năng ngữ pháp, biểu thị:

• Mối quan hệ giữa các thành phần câu (quan hệ kết cấu).
• Trạng thái, tiến trình hoặc kết quả của hành động (động thái).
• Thái độ, cảm xúc hay ngữ điệu của người nói (ngữ khí).

Đặc điểm chung

• Không đứng độc lập: Trợ từ luôn đi kèm các yếu tố ngữ pháp khác trong câu.
• Không có nghĩa từ vựng: Vai trò của chúng là ngữ pháp, không mang nội dung ý nghĩa cụ thể.
• Thường đọc thanh nhẹ (轻声): Khi nói, đa số trợ từ được phát âm nhẹ, không mang trọng âm.

Phân loại trợ từ trong tiếng Trung: Hệ thống phổ biến nhất chia trợ từ thành ba nhóm chính dựa trên chức năng cốt lõi trong ngữ pháp tiếng Trung.

Một số trợ từ có thể mang chức năng kép, chẳng hạn 了 vừa là trợ từ động thái, vừa có thể dùng như trợ từ ngữ khí. Ngoài ra còn có nhóm nhỏ hơn như trợ từ so sánh: 似的、一样.

1.2.14. Từ ngữ khí – 语气词 / yǔqì cí/

Trợ từ ngữ khí là những hư từ được dùng để biểu thị sắc thái, cảm xúc hoặc ngữ điệu trong câu. Chúng giúp người nói làm mềm, nhấn mạnh, nghi vấn, cảm thán hoặc thúc giục một cách tự nhiên hơn. Khi nói tiếng Trung, trợ từ ngữ khí thường xuất hiện ở cuối câu và có tác dụng thể hiện cảm xúc, không cần dịch sang tiếng Việt.

Ví dụ:

• 你吃饭了吗？(Nǐ chīfàn le ma?) – Bạn ăn cơm chưa?
• 我们走吧！(Wǒmen zǒu ba!) – Chúng ta đi thôi!

Các loại trợ từ ngữ khí trong tiếng Trung:

Cách dùng 5 trợ từ ngữ khí phổ biến

(1) 的 (de): Dùng cuối câu để nhấn mạnh, khẳng định hoặc làm rõ thông tin.

Ví dụ:

• 这本书是我买的。 (Zhè běn shū shì wǒ mǎi de.) – Quyển sách này là tôi mua đấy.
• 他是真的喜欢你们的。 (Tā shì zhēn de xǐhuān nǐmen de.) – Anh ấy thật lòng thích các bạn đấy.

(2)了 (le): Dùng để diễn tả sự thay đổi, kết thúc hành động, hoặc thúc giục.

Ví dụ:

• 我懂了。 (Wǒ dǒng le.) – Tôi hiểu rồi.
• 外面下雨了。 (Wàimiàn xiàyǔ le.) – Ngoài trời mưa rồi.
• 快点准备吧，时间不早了！(Kuài diǎn zhǔnbèi ba, shíjiān bù zǎo le!) – Mau chuẩn bị đi, muộn rồi đó!

(3) 呢 (ne): Biểu thị trạng thái đang diễn ra, hỏi lại, hoặc dùng để nhẹ nhàng hóa câu hỏi.

Ví dụ:

• 他在睡觉呢。 (Tā zài shuìjiào ne.) – Anh ấy đang ngủ.
• 你去哪里呢？ (Nǐ qù nǎli ne?) – Bạn đi đâu đấy?
• 大家都吃饭了，我呢？(Dàjiā dōu chīfàn le, wǒ ne?) – Mọi người đều ăn rồi, còn tôi thì sao?

(4) 吧 (ba): Dùng để đưa ra đề nghị, gợi ý, phỏng đoán hoặc biểu thị sự đồng ý.

Ví dụ:

• 一起去看电影吧！(Yīqǐ qù kàn diànyǐng ba!) – Cùng đi xem phim nhé!
• 你也觉得不错吧？(Nǐ yě juéde bùcuò ba?) – Bạn cũng thấy ổn nhỉ?
• 算了吧，不提这件事了。 (Suànle ba, bù tí zhè jiàn shì le.) – Thôi bỏ đi, đừng nhắc chuyện đó nữa.

(5) 啊 (a): Dùng để biểu thị cảm thán, gọi, liệt kê hoặc ngắt nghỉ trong câu.

Ví dụ:

• 多美的花啊！(Duō měi de huā a!) – Bông hoa đẹp quá!
• 来啊，试试看！(Lái a, shìshì kàn!) – Nào, thử xem nào!
• 水果啊，点心啊，都在桌上。 (Shuǐguǒ a, diǎnxīn a, dōu zài zhuō shàng.) – Nào là hoa quả, nào là bánh ngọt, đều bày trên bàn cả.

1.3. Câu và thành phần câu trong ngữ pháp tiếng Trung

1.3.1. Chủ ngữ – 主语 /zhǔyǔ/

Trong tiếng Trung, chủ ngữ (主语 – zhǔyǔ) là thành phần quan trọng của câu, biểu thị đối tượng thực hiện hành động, diễn tả trạng thái hoặc chịu tác động từ hành động. Chủ ngữ thường là người, vật, sự vật hay khái niệm mà câu muốn nói đến. Nó đóng vai trò trung tâm, giúp xác định ai hoặc cái gì đang thực hiện hay chịu tác động trong câu.

Đôi khi, tính từ hoặc động từ (gọi chung là thuật từ) cũng có thể đảm nhiệm vai trò chủ ngữ khi được dùng như danh từ.

Ví dụ:

• 他在家。 (Tā zài jiā.) – Anh ấy ở nhà.
• 天气很好。 (Tiānqì hěn hǎo.) – Thời tiết rất tốt.

Trong các ví dụ này, “他” (anh ấy) và “天气” (thời tiết) đều là chủ ngữ, chỉ đối tượng thực hiện hoặc trải qua hành động, trạng thái được miêu tả trong câu.

Cấu trúc câu cơ bản trong tiếng Trung: Cấu trúc câu tiếng Trung được xác định chủ yếu qua thứ tự từ, giúp người học dễ nhận diện và sử dụng chính xác.

(1) Dùng để miêu tả hành động hoặc trạng thái của chủ ngữ.

Ví dụ:

• 我吃饭。(Wǒ chīfàn.) – Tôi ăn cơm.
• 她学习汉语。(Tā xuéxí hànyǔ.) – Cô ấy học tiếng Trung.

(2) Thêm tân ngữ để chỉ đối tượng bị tác động của hành động.

Ví dụ:

• 我喝水。(Wǒ hē shuǐ.) – Tôi uống nước.
• 他写信给我。(Tā xiě xìn gěi wǒ.) – Anh ấy viết thư cho tôi.

(3) Thêm trạng ngữ để chỉ thời gian, địa điểm, phương thức hoặc nguyên nhân.

Ví dụ:

• 我在家看电视。(Wǒ zài jiā kàn diànshì.) – Tôi xem tivi ở nhà.
• 她昨天去商店。(Tā zuótiān qù shāngdiàn.) – Cô ấy đã đi siêu thị hôm qua.

(4) Bổ ngữ bổ sung thông tin cho tân ngữ hoặc hành động.

Ví dụ:

• 我把书放在桌子上。(Wǒ bǎ shū fàng zài zhuōzi shàng.) – Tôi đặt sách lên bàn.
• 她把钱给了我。(Tā bǎ qián gěi le wǒ.) – Cô ấy đã đưa tiền cho tôi.

(5) Câu nghi vấn: Dùng để đặt câu hỏi, có thể thêm từ nghi vấn hoặc ngữ khí từ.

Ví dụ:

• 你好吗？(Nǐ hǎo ma?) – Bạn khỏe không?
• 他在吗？(Tā zài ma?) – Anh ấy có ở đây không?

(6) Diễn tả ý nghĩa phức tạp hoặc nhiều hành động liên tiếp.

Ví dụ:

• 我希望你能来。(Wǒ xīwàng nǐ néng lái.) – Tôi hy vọng bạn có thể đến.
• 她告诉我她要去旅行。(Tā gàosù wǒ tā yào qù lǚxíng.) – Cô ấy nói với tôi rằng cô ấy sẽ đi du lịch.

1.3.2. Vị ngữ – 谓语 /wèiyǔ/

Vị ngữ trong tiếng Trung (谓语 – wèiyǔ) là thành phần trung tâm trong câu, dùng để miêu tả hành động, trạng thái hoặc đặc điểm của chủ ngữ. Vị ngữ thường đứng ngay sau chủ ngữ, có thể là động từ, tính từ hoặc các cụm từ phức hợp.

Chức năng của vị ngữ:

• Diễn tả hành động. Ví dụ, 他唱歌。 (Tā chàng gē.) – Anh ấy hát.
• Mô tả trạng thái hoặc đặc điểm. Ví dụ, 天气很冷。 (Tiānqì hěn lěng.) – Thời tiết rất lạnh.

Cấu trúc câu cơ bản trong tiếng Trung thường theo mô hình:

(1) Câu khẳng định: Câu khẳng định dùng để trình bày một hành động hoặc sự thật đơn giản.

Cấu trúc:

Ví dụ: 我喝茶。 (Wǒ hē chá.) – Tôi uống trà.

• Chủ ngữ: 我 (Wǒ – Tôi)
• Vị ngữ: 喝 (hē – uống)
• Tân ngữ: 茶 (chá – trà)

(2) Câu phủ định:

• Từ 不 (bù) dùng để phủ định hành động ở hiện tại hoặc tương lai;
• 没 (méi) dùng khi nói về hành động chưa xảy ra trong quá khứ.

Cấu trúc:

Ví dụ: 他不看电视。 (Tā bù kàn diànshì.) – Anh ấy không xem tivi.

• Chủ ngữ: 他 (Tā – Anh ấy)
• Vị ngữ: 不看 (bù kàn – không xem)
• Tân ngữ: 电视 (diànshì – tivi)

(3) Câu nghi vấn: Câu nghi vấn được tạo bằng cách thêm 吗 (ma) ở cuối câu để biến câu khẳng định thành câu hỏi có/không.

Cấu trúc:

Ví dụ: 你喜欢音乐吗？(Nǐ xǐhuān yīnyuè ma?) – Bạn có thích âm nhạc không?

• Chủ ngữ: 你 (Nǐ – Bạn)
• Vị ngữ: 喜欢 (xǐhuān – thích)
• Tân ngữ: 音乐 (yīnyuè – âm nhạc)

(4) Một số cấu trúc câu mở rộng

A – Câu có trạng từ

Cấu trúc:

Ví dụ: 我们现在上课。 (Wǒmen xiànzài shàngkè.) – Chúng tôi đang học.

• Chủ ngữ: 我们 (Wǒmen – Chúng tôi)
• Vị ngữ: 上课 (shàngkè – học)
• Trạng từ chỉ thời gian: 现在 (xiànzài – bây giờ)

B – Câu có bổ ngữ

Cấu trúc:

Ví dụ: 她唱得很好听。 (Tā chàng de hěn hǎotīng.) – Cô ấy hát rất hay.

• Chủ ngữ: 她 (Tā – Cô ấy)
• Vị ngữ: 唱得很好听 (chàng de hěn hǎotīng – hát rất hay)
• Bổ ngữ (得 + từ mô tả) dùng để miêu tả kết quả hoặc mức độ của hành động.

1.3.3. Động ngữ – 动语 /dòng yǔ/

Động từ dùng để diễn tả hành động, động tác, hành vi, sự thay đổi hay trạng thái của con người hoặc sự vật.

Cấu trúc cơ bản:

Trong tiếng Trung, động từ chia thành 3 loại chính:

• Động từ cập vật (có tân ngữ đi kèm)
• Động từ bất cập vật (không có tân ngữ)
• Dạng phủ định thường dùng 不 (bù) hoặc 没/没有 (méi/méiyǒu)

Cách dùng động từ trong tiếng Trung:

1.3.4. Tân ngữ – 宾语 /bīnyǔ/

Tân ngữ trong tiếng Trung 宾语 /Bīnyǔ/ – hay còn gọi là túc từ, là thành phần thuộc vị ngữ trong câu, dùng để chỉ đối tượng chịu tác động của động từ hoặc giới từ. Nói một cách dễ hiểu, tân ngữ chính là “người” hoặc “vật” nhận hành động được nói đến trong câu.

Về vị trí, tân ngữ thường đứng sau động từ hoặc giới từ, giúp câu trở nên đầy đủ và rõ nghĩa hơn. Ngoài ra, trong một số cấu trúc, tân ngữ còn thể hiện mối liên hệ giữa các sự vật, trả lời cho những câu hỏi như “谁 (Ai?)” hay “什么 (Cái gì?)”.

Một câu tiếng Trung có thể có một hoặc nhiều tân ngữ khác nhau. Tân ngữ có thể là từ đơn, cụm từ, hoặc mệnh đề ngắn.

Ví dụ:

• 小李喜欢音乐。/Xiǎo Lǐ xǐhuān yīnyuè/: Tiểu Lý thích âm nhạc.
• 我们参观博物馆。/Wǒmen cānguān bówùguǎn/: Chúng tôi tham quan viện bảo tàng.
• 他看电影。/Tā kàn diànyǐng/: Anh ấy xem phim.
• 妈妈准备晚饭。/Māmā zhǔnbèi wǎnfàn/: Mẹ chuẩn bị bữa tối.
• 学生读课文。/Xuéshēng dú kèwén/: Học Sinh đọc bài khóa.

Cấu trúc của tân ngữ trong tiếng Trung

(1) Câu có một tân ngữ: Đây là dạng cơ bản nhất, trong đó động từ chỉ có một đối tượng chịu tác động.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 我学中文。/Wǒ xué Zhōngwén./: Tôi học tiếng Trung.
• 他喝咖啡。/Tā hē kāfēi./: Anh ấy uống cà phê.
• 她看书。/Tā kàn shū./: Cô ấy đọc sách.
• 我们吃苹果。/Wǒmen chī píngguǒ./: Chúng tôi ăn táo.
• 小张买衣服。/Xiǎo Zhāng mǎi yīfu./: Tiểu Trương mua quần áo.

(2) Câu có hai tân ngữ (câu vị ngữ động từ mang hai tân ngữ): Trong một số trường hợp, một động từ có thể đi kèm hai tân ngữ – thường gặp trong những câu có ý “cho, tặng, dạy, gửi, đưa…”. Tân ngữ thứ nhất là gián tiếp, chỉ người; tân ngữ thứ hai là trực tiếp, chỉ vật.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 老师给我们作业。/Lǎoshī gěi wǒmen zuòyè./: Thầy giáo giao bài tập cho chúng tôi.

• Tân ngữ 1: 我们 – Chúng tôi
• Tân ngữ 2: 作业 – Bài tập

• 哥哥送妹妹一束花。/Gēge sòng mèimei yī shù huā./: Anh trai tặng em gái một bó hoa.

• Tân ngữ 1: 妹妹 – Em gái
• Tân ngữ 2: 一束花 – Một bó hoa

• 我告诉你一个秘密。/Wǒ gàosù nǐ yí gè mìmì./: Tôi nói cho bạn một bí mật.

• Tân ngữ 1: 你 – Bạn
• Tân ngữ 2: 一个秘密 – Một bí mật

1.3.5. Định ngữ – 定语 /dìngyǔ/

Định ngữ là thành phần bổ nghĩa cho danh từ trung tâm, giúp làm rõ đặc điểm, phạm vi, sở hữu hoặc tính chất của danh từ đó. Định ngữ có thể do danh từ, đại từ, tính từ, động từ, số từ hoặc lượng từ đảm nhận. Giữa định ngữ và trung tâm ngữ thường có hoặc không có trợ từ 的 (de) tùy trường hợp.

Ví dụ:

• 我喜欢那家新开的咖啡店。(Wǒ xǐhuān nà jiā xīn kāi de kāfēidiàn) – Tôi thích quán cà phê mới mở đó.
• 桌上有三本中文书。(Zhuō shàng yǒu sān běn Zhōngwén shū) – Trên bàn có ba quyển sách tiếng Trung.

Phân loại định ngữ trong tiếng Trung

Các trường hợp định ngữ thường gặp

1. Danh từ làm định ngữ

Đại từ làm định ngữ

Tính từ làm định ngữ

Động từ làm định ngữ

Số từ và lượng từ làm định ngữ

Kết cấu động từ làm định ngữ

Một số cấu trúc định ngữ đặc biệt

1.3.6. Trạng ngữ – 状语 /zhuàngyǔ/

Trạng ngữ là thành phần trong câu dùng để bổ nghĩa cho động từ hoặc tính từ, làm rõ cách thức, thời gian, địa điểm, nguyên nhân, mục đích, mức độ của hành động hoặc trạng thái.

• Vị trí phổ biến: Trước thành phần trung tâm của vị ngữ.
• Trong một số trường hợp đặc biệt, trạng ngữ có thể đứng sau động từ hoặc tính từ.
• Khi đặt trạng ngữ ở đầu câu, câu sẽ được nhấn mạnh hơn, giúp câu mạch lạc và liên kết hơn, đặc biệt với trạng ngữ dài.

Ví dụ:

• 他 认真地 写作业。(Tā rènzhēn de xiě zuòyè) – Anh ấy làm bài tập một cách nghiêm túc.
• 她 昨天 去了上海。(Tā zuótiān qùle Shànghǎi) – Cô ấy đã đi Thượng Hải hôm qua.

Phân loại và ví dụ trạng ngữ

(1) Trạng ngữ chỉ thời gian

• Cách dùng: Diễn tả khi hành động xảy ra.
• Vị trí: Thường đứng đầu câu hoặc trước động từ.

Ví dụ:

• 上周，我去看了电影。(Shàng zhōu, wǒ qù kànle diànyǐng) – Tuần trước, tôi đi xem phim.
• 我每天早上跑步。(Wǒ měitiān zǎoshang pǎobù) – Tôi chạy bộ mỗi sáng.
• 他晚上十点睡觉。(Tā wǎnshàng shí diǎn shuìjiào) – Anh ấy ngủ lúc 10 giờ tối.

(2) Trạng ngữ chỉ địa điểm

• Cách dùng: Nêu nơi diễn ra hành động.
• Vị trí: Sau trạng ngữ thời gian (nếu có) và trước động từ.

Ví dụ:

• 我在公园散步。(Wǒ zài gōngyuán sànbù) – Tôi đi dạo ở công viên.
• 她从广州来。(Tā cóng Guǎngzhōu lái) – Cô ấy đến từ Quảng Châu.
• 我家附近有一家超市。(Wǒ jiā fùjìn yǒu yì jiā chāoshì) – Gần nhà tôi có một siêu thị.

(3) Trạng ngữ chỉ cách thức

• Cách dùng: Diễn tả cách thức thực hiện hành động.
• Cấu trúc:

Ví dụ:

• 他 高兴地 跳舞。(Tā gāoxìng de tiàowǔ) – Anh ấy nhảy múa một cách vui vẻ.
• 请 慢慢 吃。(Qǐng mànmàn chī) – Xin hãy ăn từ từ.
• 妈妈仔细地 看菜谱。(Māmā zǐxì de kàn càipǔ) – Mẹ xem công thức nấu ăn một cách cẩn thận.

(4) Trạng ngữ chỉ nguyên nhân

• Cách dùng: Nêu lý do hoặc nguyên nhân hành động.
• Cấu trúc:

Ví dụ:

• 因为天气冷，他穿了厚外套。(Yīnwèi tiānqì lěng, tā chuānle hòu wàitào) – Vì trời lạnh, anh ấy mặc áo khoác dày.
• 由于路上堵车，我们迟到了。(Yóuyú lù shàng dǔchē, wǒmen chídào le) – Do đường đông, chúng tôi đến muộn.

(5) Trạng ngữ chỉ mục đích

• Cách dùng: Nêu mục tiêu của hành động.
• Cấu trúc:

Ví dụ:

• 为了锻炼身体，他每天跑步。(Wèile duànliàn shēntǐ, tā měitiān pǎobù) – Để rèn luyện sức khỏe, anh ấy chạy bộ mỗi ngày.
• 他为了学习汉语，报名了培训班。(Tā wèile xuéxí Hànyǔ, bào míngle péixùn bān) – Anh ấy đăng ký lớp học để học tiếng Trung.

(6) Trạng ngữ chỉ mức độ

• Cách dùng: Diễn tả cường độ hoặc mức độ hành động/tính từ.
• Cấu trúc:

Ví dụ:

• 这道菜 非常 辣。(Zhè dào cài fēicháng là) – Món này rất cay.
• 我今天 太 累了。(Wǒ jīntiān tài lèi le) – Hôm nay tôi quá mệt.
• 她跑得 很 快。(Tā pǎo de hěn kuài) – Cô ấy chạy rất nhanh.

1.3.7. Bổ ngữ – 补语 /bǔyǔ/

Bổ ngữ là thành phần ngữ pháp được thêm vào sau động từ hoặc tính từ để bổ sung ý nghĩa, làm rõ kết quả, mức độ, thời gian, phương hướng, hoặc trạng thái của hành động hoặc sự việc. Bổ ngữ giúp câu nói trở nên chi tiết, rõ ràng và cụ thể hơn.

Ví dụ: 他做得很认真。(Tā zuò de hěn rènzhēn) – Anh ấy làm rất nghiêm túc. Trong câu này, 得很认真 là bổ ngữ mức độ, mô tả mức độ chăm chỉ trong hành động của chủ thể.

Phân loại bổ ngữ trong tiếng Trung

(1) Bổ ngữ kết quả (结果补语 – Jiéguǒ Bǔyǔ)

Công dụng: Diễn tả kết quả hoặc tác động của hành động.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 他修好了电脑。(Tā xiū hǎo le diànnǎo) – Anh ấy đã sửa xong máy tính.
• 我没喝完咖啡。(Wǒ méi hē wán kāfēi) – Tôi chưa uống hết cà phê.
• 你买到票了吗？(Nǐ mǎi dào piào le ma?) – Bạn đã mua được vé chưa?

(2) Bổ ngữ xu hướng (趋向补语 – Qūxiàng Bǔyǔ)

A – Bổ ngữ xu hướng đơn (单趋向补语)

Công dụng: Diễn tả phương hướng hành động.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 他走来了。(Tā zǒu lái le) – Anh ấy đi tới đây.
• 她搬去了新家。(Tā bān qù le xīn jiā) – Cô ấy chuyển đến nhà mới.
• 我拿来了水瓶。(Wǒ ná lái le shuǐpíng) – Tôi mang chai nước đến đây.

B – Bổ ngữ xu hướng kép (复趋向补语)

Công dụng: Diễn tả hành động di chuyển theo một hướng cụ thể, thường bao gồm đi vào, ra ngoài, lên, xuống, trở về…

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 快把椅子搬进教室来吧！(Kuài bǎ yǐzi bān jìn jiàoshì lái ba!) – Mau mang ghế vào lớp đi!
• 小李从图书馆搬回了一箱书。(Xiǎo Lǐ cóng túshūguǎn bān huí le yī xiāng shū) – Tiểu Lý mang về một thùng sách từ thư viện.
• 他从市场买回来水果。(Tā cóng shìchǎng mǎi huílái shuǐguǒ) – Anh ấy mua trái cây từ chợ về.

(3) Bổ ngữ mức độ (程度补语 – Chéngdù Bǔyǔ)

Công dụng: Diễn tả mức độ, cường độ hoặc trạng thái đạt được của hành động hoặc tính từ.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 她写得很漂亮。(Tā xiě de hěn piàoliang) – Cô ấy viết rất đẹp.
• 我唱得不太好。(Wǒ chàng de bù tài hǎo) – Tôi hát không được hay lắm.
• 他做得好吗？(Tā zuò de hǎo ma?) – Anh ấy làm có tốt không?

(4) Bổ ngữ động lượng (动量补语 – Dòngliàng Bǔyǔ)

Công dụng: Chỉ số lần, tần suất hoặc mức độ thực hiện hành động.

Cấu trúc:

Ví dụ mới:

• 老师讲了两次这句话。(Lǎoshī jiǎng le liǎng cì zhè jù huà) – Thầy giáo nói câu này hai lần.
• 我复习了三遍生词。(Wǒ fùxíle sān biàn shēngcí) – Tôi ôn từ vựng ba lượt.
• 我见了朋友两次。(Wǒ jiàn le péngyǒu liǎng cì) – Tôi gặp bạn hai lần.
• 我去过三次上海。(Wǒ qù guò sān cì Shànghǎi) – Tôi đã đến Thượng Hải ba lần.

(5) Bổ ngữ thời lượng (时间补语 – Shíjiān Bǔyǔ)

Công dụng: Chỉ khoảng thời gian hành động diễn ra.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 他打篮球打了一个小时。(Tā dǎ lánqiú dǎ le yī gè xiǎoshí) – Anh ấy chơi bóng rổ một giờ.
• 我看了十分钟新闻。(Wǒ kàn le shí fēnzhōng xīnwén) – Tôi xem tin tức mười phút.

(6) Bổ ngữ khả năng (可能补语 – Kěnéng Bǔyǔ)

Công dụng: Chỉ khả năng hoặc mức độ có thể thực hiện hành động.

Cấu trúc:

Ví dụ:

• 他写得很流利。(Tā xiě de hěn liúlì) – Anh ấy viết rất lưu loát.
• 这个问题解决得很快。(Zhège wèntí jiějué de hěn kuài) – Vấn đề này giải quyết rất nhanh.
• 他做不到这个练习。(Tā zuò bù dào zhège liànxí) – Anh ấy không thể làm bài tập này.
• 你看得清楚不清楚？(Nǐ kàn de qīngchǔ bù qīngchǔ?) – Bạn nhìn rõ không?

1.3.8. Trung tâm ngữ – 中心语 /zhōngxīn yǔ/

Trung tâm ngữ là thành phần ngữ pháp quan trọng, đóng vai trò trung tâm trong một cụm từ, mà các yếu tố khác trong cụm sẽ bổ sung hoặc làm rõ ý nghĩa của nó. Trung tâm ngữ thường là danh từ, động từ hoặc tính từ, và quyết định nghĩa chính của toàn bộ cụm từ.

Ví dụ:

• 在 cụm từ 绿色的树 (cây xanh), 树 là trung tâm ngữ, còn 绿色的 là phần bổ nghĩa.
• Trong cụm 跳得高 (nhảy cao), 跳 là trung tâm ngữ, còn 得高 là bổ ngữ mức độ.

Trung tâm ngữ được chia thành 3 loại chính:

• Trung tâm ngữ của định ngữ
• Trung tâm ngữ của trạng ngữ
• Trung tâm ngữ của bổ ngữ

Các loại trung tâm ngữ trong tiếng Trung

(1) Trung tâm ngữ của định ngữ (定语的中心语): Trung tâm ngữ định ngữ là phần chính trong cụm định ngữ, thường là danh từ hoặc động từ. Các thành phần khác trong cụm định ngữ sẽ bổ nghĩa hoặc làm rõ ý nghĩa cho nó.

Ví dụ:

• Trung tâm ngữ là danh từ: 蓝色的书包 (cặp sách màu xanh) → 书包 là trung tâm ngữ, 蓝色的 là định ngữ bổ nghĩa.
• Trung tâm ngữ là danh từ với nhiều định ngữ: 聪明又勤奋的学生 (Học Sinh thông minh và chăm chỉ) → 学生 là trung tâm ngữ, 聪明又勤奋的 là các định ngữ.
• Trung tâm ngữ là động từ: 正在做作业的孩子 (đứa trẻ đang làm bài tập) → 孩子 là trung tâm ngữ, 正在做作业的 là định ngữ mô tả trạng thái.

Lưu ý: Khi xác định trung tâm ngữ, hãy chú ý các thành phần bổ nghĩa xung quanh để hiểu chính xác đối tượng hoặc vật được nhắc tới.

(2) Trung tâm ngữ của trạng ngữ (状语的中心语): Trung tâm ngữ trạng ngữ là phần chính trong cụm trạng ngữ, thường là động từ hoặc tính từ, mà các thành phần khác bổ nghĩa hoặc làm rõ nghĩa cho nó. Trung tâm ngữ trạng ngữ giúp xác định hành động, trạng thái hoặc đặc điểm liên quan đến chủ ngữ hoặc động từ trong câu.

Ví dụ:

• Trung tâm ngữ là động từ: 他慢慢地走 (Anh ấy đi chậm rãi) → 走 là trung tâm ngữ, 慢慢地 là trạng ngữ bổ nghĩa.
• Trung tâm ngữ là tính từ chỉ trạng thái: 她高兴地笑了 (Cô ấy cười vui vẻ) → 笑 là trung tâm ngữ, 高兴地 bổ nghĩa cho cách thức cười.
• Trung tâm ngữ là động từ chỉ thời gian: 昨天我去了图书馆 (Hôm qua tôi đã đi thư viện) → 去 là trung tâm ngữ, 昨天 bổ nghĩa chỉ thời gian.

Lưu ý: Xác định trung tâm ngữ giúp hiểu rõ hành động hoặc trạng thái mà cụm trạng ngữ mô tả, từ đó làm câu văn rõ nghĩa và hiệu quả hơn.

(3) Trung tâm ngữ của bổ ngữ (补语的中心语): Trung tâm ngữ bổ ngữ là phần chính trong cụm bổ ngữ, thường là động từ hoặc tính từ, mà các thành phần khác bổ nghĩa hoặc làm rõ ý nghĩa. Nó quyết định ý nghĩa chính của cụm và ảnh hưởng tới cách hiểu câu.

Ví dụ:

• Trung tâm ngữ là động từ: 他跑得很快 (Anh ấy chạy rất nhanh) → 跑 là trung tâm ngữ, 得很快 là bổ ngữ mức độ.
• Trung tâm ngữ là động từ với bổ ngữ chỉ kết quả: 我吃完了晚饭 (Tôi đã ăn xong bữa tối) → 吃 là trung tâm ngữ, 完了 chỉ kết quả.
• Trung tâm ngữ là tính từ: 她觉得很开心 (Cô ấy cảm thấy rất vui) → 觉得 là trung tâm ngữ, 很开心 là bổ ngữ mô tả trạng thái.

Lưu ý: Khi học bổ ngữ, nhận biết trung tâm ngữ giúp bạn nắm bắt nội dung chính và hiểu đúng mức độ, trạng thái hoặc kết quả của hành động.

1.3.9. Cấu trúc một câu hoàn chỉnh gồm: Chủ ngữ + Vị ngữ + Tân ngữ

Đây là cấu trúc dùng để biểu đạt một hành động, trạng thái hoặc sự việc trong câu.

Cấu trúc tổng quát:

Ví dụ:

我喜欢中文。/Wǒ xǐhuān zhōngwén./ – Tôi thích tiếng Trung.

• Chủ ngữ: 我 (Tôi)
• Vị ngữ: 喜欢 (thích)
• Tân ngữ: 中文 (tiếng Trung)

她买了一件新衣服。’/Tā mǎile yī jiàn xīn yīfu./ – Cô ấy mua một chiếc áo mới.

• Chủ ngữ: 她 (Cô ấy)
• Vị ngữ: 买了 (đã mua)
• Tân ngữ: 一件新衣服 (một chiếc áo mới)

我们参观博物馆。/Wǒmen cānguān bówùguǎn./ – Chúng tôi tham quan bảo tàng.

• Chủ ngữ: 我们 (Chúng tôi)
• Vị ngữ: 参观 (tham quan)
• Tân ngữ: 博物馆 (bảo tàng)

1.4. Phân biệt một số từ dễ nhầm lẫn trong tiếng Trung

Trong tiếng Trung, có nhiều từ phát âm giống nhau nhưng ý nghĩa khác nhau, hoặc nghĩa gần giống nhau nhưng khác từ loại, dẫn đến cách sử dụng không giống nhau. Vì vậy, khi học, bạn cần nắm rõ đặc điểm của từng từ để tránh dùng sai ngữ cảnh.

(1) Phân biệt 突然 (túrán) và 忽然 (hūrán)

Điểm giống: Cả hai đều mang nghĩa “đột nhiên, bỗng nhiên” – dùng để diễn tả một hành động hoặc sự việc xảy ra bất ngờ.

Điểm khác:

(2) Phân biệt 做 (zuò), 作 (zuò) và 坐 (zuò)

Ba từ này đều có cùng cách đọc là /zuò/ và đều thuộc loại động từ, nhưng ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.

Tổng hợp ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Cánh cửa đầu tiên vào thế giới Hoa ngữ

2. Cùng luyện ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Bắt nhịp nhẹ nhàng với 3 dạng bài cơ bản

Học ngữ pháp tiếng Trung không chỉ là học lý thuyết mà còn cần thực hành thường xuyên. Dưới đây là 3 dạng bài cơ bản giúp bạn bắt nhịp nhẹ nhàng, vừa rèn luyện khả năng nhận diện ngữ pháp, vừa nâng cao kỹ năng làm bài.

Dạng 1: Điền từ vào chỗ trống (填空题)

1. 我____去图书馆学习。(Wǒ ____ qù túshūguǎn xuéxí.)

2. 他每天早上七点____起床。(Tā měitiān zǎoshang qī diǎn ____ qǐchuáng.)

3. 昨天的天气很____，我们去公园玩。(Zuótiān de tiānqì hěn ____, wǒmen qù gōngyuán wán.)

4. 她喜欢喝茶，____不喜欢咖啡。(Tā xǐhuān hē chá, ____ bù xǐhuān kāfēi.)

Dạng 2: Sắp xếp lại câu (句子排序)

1. (去 / 他 / 图书馆 / 明天 / 会)

2. (吃 / 我 / 早饭 / 每天 / 七点)

3. (很 / 高兴 / 我 / 认识 / 你)

4. (昨天 / 下雨 / 昨天 / 我们 / 没有 / 出去)

5. (喜欢 / 她 / 蓝色 / 的 / 衣服)

Dạng 3: Dịch câu song ngữ (中越互译)

1. 我每天早上六点起床。(Wǒ měitiān zǎoshang liù diǎn qǐchuáng.)

2. 这个苹果很好吃。(Zhège píngguǒ hěn hǎochī.)

3. 昨天晚上我和朋友一起看电影。(Zuótiān wǎnshang wǒ hé péngyǒu yīqǐ kàn diànyǐng.)

4. 请你帮我把书拿过来。(Qǐng nǐ bāng wǒ bǎ shū ná guòlái.)

5. 他学习汉语已经一年了。(Tā xuéxí Hànyǔ yǐjīng yī nián le.)

Cùng luyện ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Bắt nhịp nhẹ nhàng với 3 dạng bài cơ bản

3. Ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Bộ tài liệu đồng hành cho người bắt đầu

Học tiếng Trung không chỉ là nắm vững từ vựng và phát âm, mà còn cần một nền tảng ngữ pháp vững chắc. Đối với người mới bắt đầu, việc có bộ tài liệu đồng hành sẽ giúp quá trình học dễ dàng, khoa học hơn. Dưới đây là các loại tài liệu phổ biến và cách sử dụng hiệu quả.

(1) Sách giáo trình & Giáo trình Hán ngữ 6 quyển

Giáo trình Hán ngữ gồm 6 quyển, được thiết kế từ cơ bản đến nâng cao, bao gồm cả ngữ pháp, từ vựng, bài tập thực hành và đoạn hội thoại mẫu. Đây là lựa chọn tiêu chuẩn cho những ai muốn học bài bản và theo lộ trình chuẩn.

(2) Ứng dụng di động

Ứng dụng di động hỗ trợ học tiếng Trung giúp người học luyện ngữ pháp, từ vựng và nghe nói mọi lúc, mọi nơi. Một số ứng dụng phổ biến còn tích hợp trò chơi, flashcard, và kiểm tra nhanh.

(3) Website học trực tuyến

Website học trực tuyến là môi trường học đa dạng, cung cấp bài học, video, bài tập và diễn đàn thảo luận. Bạn có thể tìm kiếm các khóa học cơ bản, nâng cao hoặc chuyên sâu theo nhu cầu

(4) File PDF

File PDF là tài liệu số, thường tổng hợp ngữ pháp cơ bản, bài tập, hoặc phiên bản rút gọn của giáo trình. Đây là lựa chọn tiện lợi cho việc học offline hoặc ôn tập nhanh.

Mỗi loại tài liệu đều có ưu và nhược điểm riêng. Với người mới bắt đầu, kết hợp giáo trình Hán ngữ, ứng dụng di động, website học trực tuyến, và file PDF sẽ tạo ra một hệ thống học toàn diện, vừa nắm vững lý thuyết, vừa thực hành linh hoạt. Việc lựa chọn kết hợp này giúp người học bắt nhịp nhẹ nhàng, tự tin hơn với ngữ pháp tiếng Trung cơ bản, đồng thời duy trì hứng thú và thói quen học đều đặn.

Ngữ pháp tiếng Trung cơ bản

Ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Bộ tài liệu đồng hành cho người bắt đầu

4. Phương pháp học ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Hành trình hiệu quả bắt đầu từ một cách học đúng

Phương pháp 1: Học theo cụm – hiểu trong ngữ cảnh

Thay vì học từng từ hay từng cấu trúc riêng lẻ, hãy học theo cụm từ hoặc câu hoàn chỉnh để nắm ngữ cảnh và ý nghĩa thực tế. Ví dụ, thay vì chỉ học “会 /huì/”, bạn học cụm “我会说中文” (Tôi có thể nói tiếng Trung) để hiểu cách dùng trong giao tiếp. Cách học này giúp bạn nhớ lâu hơn và dễ vận dụng vào tình huống thực tế.

Phương pháp 2: Ghi chép kết hợp minh họa và phản tư

Khi học ngữ pháp, hãy ghi chú và vẽ sơ đồ minh họa, thêm ví dụ riêng để não vừa nhìn, vừa tưởng tượng, vừa tư duy. Chẳng hạn, khi học “不是…而是”, bạn có thể vẽ mũi tên chỉ sự đối lập giữa A và B. Sau mỗi buổi học, nhìn lại ghi chép để tự hỏi: “Mình có hiểu cách dùng chưa?” – đó là bước phản tư quan trọng giúp kiến thức ăn sâu hơn.

Phương pháp 3: Biến sai sót thành “người thầy dịu dàng”

Đừng sợ mắc lỗi, vì mỗi lỗi là cơ hội học tập. Khi đặt câu sai, hãy tự sửa và tìm hiểu tại sao. Ví dụ, viết “我不是不喜欢你，而是我太忙” nhưng quên “而是” thì bạn sẽ nhớ lâu hơn cách dùng cấu trúc này. Nhìn nhận sai sót như người thầy sẽ giúp bạn tiến bộ nhanh và vững chắc.

Phương pháp 4: Tập đặt câu mỗi ngày với 1 chủ điểm ngữ pháp

Mỗi ngày chọn một cấu trúc ngữ pháp và đặt từ 5-10 câu liên quan tới đời sống hoặc sở thích của mình. Chẳng hạn, hôm nay luyện “如果…就”, bạn có thể viết: “如果明天下雨，我就不去跑步”. Việc thực hành đều đặn tạo thành phản xạ tự nhiên và biến kiến thức thành kỹ năng.

Phương pháp 5: Giao tiếp – ứng dụng – phản xạ

Học ngữ pháp không chỉ trong sách mà hãy nói, viết, hoặc trò chuyện với người khác. Khi dùng cấu trúc “无论…都” trong câu chuyện hàng ngày: “无论天气多冷，我们都去晨跑”, bạn vừa ôn, vừa kiểm tra phản xạ sử dụng. Giao tiếp là cách nhanh nhất để ngữ pháp trở nên sống động và ăn sâu vào trí nhớ.

Phương pháp học ngữ pháp tiếng Trung cơ bản – Hành trình hiệu quả bắt đầu từ một cách học đúng

Ngữ pháp, suy cho cùng, không phải để giới hạn, mà là để giúp ta diễn đạt trọn vẹn hơn điều mình muốn nói. Khi bạn đã nắm vững nền móng từ những kiến thức ngữ pháp tiếng Trung cơ bản, con đường học lên cao sẽ trở nên nhẹ nhàng và có định hướng hơn bao giờ hết. Nếu bạn đang sẵn sàng chạm đến những cấp độ ngôn ngữ cao hơn, mời bạn cùng Học Viện Ôn Ngọc BeU tiếp tục theo dõi bài viết “Tư duy viết với 40 cấu trúc ngữ pháp tiếng Trung cao cấp – Tự tin viết luận, viết báo cáo”.